ABD’li Jeoloji Profesörü: “(Türkiye’deki) deprem dünyanın en büyük nükleer testiyle kıyaslanabilir”

ABD’deki Western Washington Üniversitesinde Jeoloji Profesörü Jackie Caplan-Auerbach, “asrın felaketi” olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların “dünyanın en büyük nükleer testiyle kıyaslanabilir” olduğunu söyledi.

Caplan-Auerbach, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin büyüklüğünü ve özelliklerini AA muhabirine kıymetlendirdi.

Depremleri “gerçekten trajik bir olay” olarak nitelendiren Caplan-Auerbach, “(Doğu Anadolu fay hattı) Türkiye’nin bu kısmı için görülmemiş bir olay. Türkiye’de sarsıntılar olduysa da bu büyüklükte bir sarsıntı uzun vakittir olmuyordu.” dedi.

Caplan-Auerbach, bölgenin sismik olarak etkin olduğunu ve vakit içinde büyük sarsıntılar yaşandığını vurgulayarak, “Bu yaşanan ise çok çok uzun vakittir olmayan bir şey. Olağan ki vakit boyunca nüfus büyüyor ve tesiri daha da sert oluyor. Buradaki en kıymetli şeylerden birisi de zelzelenin yüzeye çok yakın olması. Bu da sarsıntının daha şiddetli deneyimlenmesine yol açıyor.” diye konuştu.

“Sık rastlanmayan bir durum fakat duyulmamış şey de değil”

Kahramanmaraş’ta 24 saat içinde iki büyük zelzele yaşanmasına ait ise Caplan-Auerbach, “Bu katiyetle sık rastlanmayan bir durum ancak duyulmamış şey de değil. Bu alanda farklı farklı fay sınırları var. Bazen birindeki bir hareket oburunun üzerindeki basıncı arttırır ve bu da zelzeleye yol açar. Burada ne yaşandığını, bunun olağan bir artçı mı olduğunu bu erken evrede söylemek sıkıntı.” tabirlerini kullandı.

Caplan-Auerbach, bir fay çizgisindeki zelzelenin diğer bir fay sınırını tetiklediğini belirterek, “Kuzey Anadolu fay sınırında daha evvel (1999) bunu gördük lakin vakit aralığı daha uzundu. Biz büyük sarsıntıların artçılara yol açtığını biliyoruz. Lakin bu artçılar genelde daha küçük olur. Artık birisi 7,8 oburu 7,5. Bu çok büyük bir artçı. Lakin tekrar söylüyorum bu duyulmamış bir olay değil.” değerlendirmesinde bulundu.

Birkaç yıl evvel California’da 6,5’lik bir sarsıntıdan birkaç gün sonra 7 büyüklüğünde öbür bir zelzele daha olduğunu vurgulayan Caplan-Auerbach, “Bunları görüyoruz lakin çok daha az. Bu katiyetle kahredici bir olay fakat şaşırtan değil.” dedi.

“Gelecekte tam olarak ne olacağını söyleyemeyiz”

Caplan-Auerbach, sarsıntının yüzeye epey yakın ve geniş bir alanda olduğuna işaret ederek, “Depremlerde bir sonraki vakitte ne olacağını kestirim etmek çok güç. Bunlar çok rastgele olaylar ve hiçbir ihtar vermeden oluyor. Biz bu alanın, üzerindeki enerjiyi saldığını umut ediyoruz fakat gelecekte tam olarak ne olacağını söyleyemeyiz.” tabirini kullandı.

Depremin büyüklüğü hakkında da değerlendirmelerde bulunan Caplan-Auerbach, şunları kaydetti:

“Bu sarsıntı çok çok büyük bir sarsıntıydı, 7,8 büyüklüğünde bir sarsıntı tahminen dünyanın en büyük nükleer testiyle kıyaslanabilir. Bu bir atom bombasıyla kıyaslanamaz. Bu çok uzun bir alana yayılan bir zelzele, fay sınırı ne kadar uzunsa daha çok alan sarsılır. Bu fay sınırı 300 kilometre ya da daha uzun bir alana yayılıyordu. Bu nedenle de bu kadar çok insanı etkiledi. 7,8’lik bir zelzele 7,5 büyüklüğündeki bir zelzelenin iki katı büyüklüğündedir. Dünyada büyük sarsıntılar görüyoruz, bu sarsıntının olduğu üzere alanlarda çok sık görmüyoruz. Bu sarsıntıları çoklukla kıtaların altında görüyoruz. Karada yüzeye bu kadar yakın bu türlü bir zelzele olması sıra dışı. Tahminen de gördüklerimiz ortasında en büyüğü.”

“İnşa kodlarımızı geliştirmemiz gerekiyor.”

Büyük zelzelelerin çoklukla, tektonik levhaların öbür bir levhanın altına girdiği okyanus kıyılarında olduğunu belirten Caplan-Auerbach, “Mesela 2011 Japonya sarsıntısı daha büyüktü fakat insanların yaşadığı yerlere uzaktı.” dedi.

Caplan-Auerbach, kelamlarının sonunda şu iletileri verdi:

“Umarım bu zelzeleden ders çıkarırız. En kolay tabirle inşa kodlarımızı geliştirmemiz gerekiyor zira büyük trajedilerin kaynağı binalar. Eski binalar şu an bildiğimiz düzeylerde yapılmadı. Umarım buradan bir şeyler öğreniriz.

En derin taziyelerimi Türkiye ve zelzeleden etkilenen Suriye halkına iletiyorum. Şunu bilmelisiniz ki tüm dünya sizinle birlikte yas tutuyor ve sizin yanınızda.”