Anadolu Ortaçağı’nın büyülü kenti Ani’ye sanal yolculuk

Anadolu Kültür tarafından Ani Arkeolojik Alanı’nı tüm boyutlarıyla tanıtmak üzere hazırlanan Ani Taşınabilir Uygulaması, İstanbul’da yapılan lansmanla kamuoyuna tanıtıldı. Türkiye, Ermenistan, ABD ve Avrupa’dan farklı disiplinlerden uzmanların katkı sunduğu uygulama App Store ve Google Play Store’dan fiyatsız indirilebiliyor. Üç lisanda geliştirilen proje, Türkiye’de bir kültürel miras alanı için hazırlanan birinci taşınabilir uygulama olma özelliğini taşıyor.

Anadolu’nun ortaçağından kalma, güçlü bir kültürel mirasa konut sahipliği yapan ve 2016’dan bu yana UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Ani kentinin çok katmanlı tarihini tüm boyutlarıyla ele alan Ani Taşınabilir Uygulaması, 8 Haziran’da İstanbul, Postane’de gerçekleştirilen toplantıyla kamuoyuna tanıtıldı.

Yaz-kış ziyaretçi akınına uğrayan Ani Arkeolojik Alanı için üç lisanda hazırlanan taşınabilir uygulama, Ani ile tanışmak isteyenler için bir sanal rehber olma özelliği taşıyor. Anadolu Kültür’ün, Ani Arkeoloji Alanı’nın korunması ve tanıtılmasına yönelik yaklaşık on yıldır yürüttüğü çalışmaların son çıktısı olan proje, dört yıllık bir vakit diliminde geliştirildi. Portekiz merkezli Calouste Gulbenkian Vakfı ve ABD merkezli Dünya Anıtlar Fonu (World Monuments Fund) tarafından desteklenen projeye katkı sunanlar ortasında Kültürel Mirası Muhafaza Derneği’nden İsmail Yavuz Özkaya, mimarlık tarihi uzmanı Armen Kazaryan ve Norveç Kültürel Miras Araştırma Enstitüsü’nün eski direktörü̈ Carsten Paludan-Müller ile birlikte Türkiye, Ermenistan, Rusya, Makedonya, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve Norveç’ten uzmanlar yer alıyor.

Proje ortaklarından, Kültürel Mirası Müdafaa Derneği İdare Konseyi Başkanı İsmail Yavuz Özkaya, Dünya Anıtlar Fonu program yöneticisi Hung-hsi Chao, HAYCAR Mimar ve Mühendisler Dayanışma Derneği’nden Alin Pontioğlu, proje koordinatörü Çağla Parlak ve Anadolu Kültür Direktörü Asena Günal lansmana katılarak uygulama ve süreç hakkında bilgiler paylaştı.

Kültürel mirasın yorumlanmasında en âlâ örneklerden biri

Anadolu Kültür ile birlikte Ani Arkeoloji Alanı’nın değerli yapılarının korunması için çalışmalar yürüttüklerini belirten Dünya Anıtlar Fonu program yöneticisi Hung-hsi Chao, alana yönelik muhafaza çalışmalarının yakın periyotta tamamlanmasının beklendiğini aktardı. Chao, müdafaa çalışmalarının yanı sıra kültürel mirasın yorumlanmasının da kıymetli olduğuna değinerek, Ani Taşınabilir Uygulaması’nın kültürel mirası yorumlama konusunda en uygun yaklaşımlardan birine sahip olduğunu tabir etti.

“Masalsı geçmişi ile Ani, bugün bulunduğu coğrafyada hâlâ canlı bir varlık” diyen Kültürel Mirası Müdafaa Derneği İdare Konseyi Başkanı İsmail Yavuz Özkaya, Ani’nin geçmişte olduğu üzere bugün de içinde bulunduğu coğrafyadaki tüm toplumları bir ortaya getirme ve buluşturma fonksiyonunu sürdürdüğüne dikkat çekti.

HAYCAR Mimar ve Mühendisler Dayanışma Derneği’nden Alin Pontioğlu ise, Ani Taşınabilir Uygulama projesi kapsamında farklı tarihlerde Erivan, Kars ve İstanbul’da üç farklı çalıştay düzenlendiğini ve her bir çalıştayda uygulamanın yazılımından yapıların mimari özellikleri ve tarihçelerine geniş bir çerçevede belirlenen başlıklarda farklı disiplinlerin iş birliğinden yararlanıldığını aktardı. 

Ani’nin Dünya Mirası Listesi’ne girmesine katkıda bulunan proje

Uygulamanın tanıtıldığı toplantıda kelam alan Anadolu Kültür Yöneticisi Asena Günal, Anadolu Kültür’ün Ani üzerine en yeni projesi olan taşınabilir uygulama ile  Ani Arkeolojik Alanı ve etrafının kültürel mirasını daha geniş bir etrafa tanıtmayı amaçladıklarını belirtti. Anadolu Kültür’ün kuruculuğunu ve idare şurası başkanlığını üstlenen Osman Kavala’nın, Ani’nin 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesinde değerli bir rolü olduğunu vurgulayan Günal, 2019 Avrupa Arkeoloji Mirası Ödülü’ne layık görülen Kavala’nın Ani’deki müdafaa çalışmalarına katkıda bulunmak için milletlerarası uzmanlarla ve uzman kuruluşlarla işbirliklerini geliştirmeye değerli bir emek sarf ettiğini tabir etti.

Türkiye’deki birinci örnek

Projede yer alan bilgi ve kaynaklara, çevrimdışıyken de uygulamadan kolay kolay erişim sağlanabildiğini belirten proje koordinatörü Çağla Parlak ise, Ani uygulamasının Türkiye’deki bir kültürel miras alanı için geliştirilen birinci taşınabilir uygulama olduğunu tabir etti. Parlak, bu sayede kültürel mirasın uzun vadeli ve kolay kolay erişilebilir kaydının mümkün kılındığına ve bu mirasın gelecek kuşaklar için korunacağına işaret etti. Projenin eğitim ve farkındalık çerçevesinde de bir misyonu yerine getirmeyi amaçladığını belirten Parlak, “Mobil uygulama, farklı tecrübeler sunarak Ani’nin daha yeterli anlaşılmasına dayanak oluyor. Bir kültürel miras ve tarih eğitim aracı olarak hizmet eden uygulama, sesli rehberlik, tarihi fotoğraflar, testler üzere multimedya içerikler aracılığıyla kullanıcıları tarih, sanat, mimari ve gelenekler hakkında bilgilenmeye teşvik ediyor.” 

Mobil uygulamada neler var?

Üç lisanda hazırlanan uygulama, Ani ve etrafına ilişkin bilgileri, “Tarihçe”, “Mimari”, “Sanat Tarihi” ve “Koruma Çalışmaları” başlıkları altında kullanıcıya sunuyor. Farklı yapıların Ani içindeki pozisyonları temel alınarak oluşturulan dört ana rota ise Ani Arkeolojik Alanı’nı aşikâr temalar üzerinden ziyaret etme ve deneyimleme imkanı sağlıyor. Kullanıcılar tercih ettikleri yapıları seçerek kendi güzergâhlarını da oluşturabiliyor.

Tarihi ve mimari metinlerin daha rahat anlaşılması için mimari tabirlerin manalarını içeren bir kelamlık, daha kapsamlı araştırmalara ışık tutacak bir kaynakça ve Ani konusunda bilgisini ölçmek isteyen kullanıcılar için hazırlanan küçük bilgi yarışı kısmı de sunulan içerikler ortasında yer alıyor. Sanal rehber ayrıyeten ziyaret saatleri, ulaşım, erişebilirlik üzere pratik bilgileri de içeriyor. 

Seslendirmeler ise seyahat tecrübesine farklı bir boyut daha katıyor ve yeniden üç lisanda, Türkçe, Ermenice, İngilizce olarak dinlenebiliyor. Ani’nin çok katmanlı tarihini, Türkçede Becerikli Günşiray, Şenay Gürler, Tilbe Saran ve Görkem Yeltan, Ermenicede Dr. Elmon Hançer, İngilizcede ise Dr. Christina Maranci, Veronica Kalas ve Robert Dulgarian seslendirdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı