Bireysel kimliğin yitirilmesine yol açan zihinsel ve fiziksel bir sorun: Tükenmişlik Sendromu

Tükenmişlik Sendromu sıradan bir güç düşüklüğü ile karıştırılmamalı

Aşırı mükemmeliyetçi ya da ‘hayır’ diyemeyenlerde de mümkün bir sonuç

Tükenmişlik sendromunun bir çeşit ruhsal rahatsızlık olduğunu söyleyen uzmanlar bu sendromun bilhassa 1970’li yıllarda Amerikalı bir psikoloğun iş ve meslek yaşantısı sonrasında geliştirdiği bir kavram olarak karşımıza çıktığı bilgisini veriyor. “Tükenmişlik sendromu günümüzde öncelikli iş, meslek hayatı ve hayatın birçok alanında karşımıza çıkabiliyor.” diyen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz bu ruhsal rahatsızlığı “Tükenmişlik sendromu yaşayan bireyler, etraflarına sağlayabilecekleri ya da verebilecek bir şeylerin kalmadığını hissederler. Günlük rutinlerini gerçekleştirme de zorlantı, isteksizlik, dehşet duyarlar. Karamsar bir bakış açısıyla birlikte daima bu bireylerin umutsuz hissetmesi kelam hususudur. “ formunda tanımlıyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz tükenmişlik sendromuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Daha çok kimlerde görülebileceği ve hangi durumlarda tetiklenebileceğine değinen Beyaz, tükenmişilik sendromuna karşı tekliflerini de sıraladı.

Bireysel kimliğin yitirilmesine yol açan zihinsel ve fizikî tükenme durumu

Tükenmişlik Sendromu’nun kişinin ruh halini etkileyen ve toplumsal hayatında kişiyi zorlayan ruhsal bir rahatsızlık olduğunu belirterek kelamlarına başlayan Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz, “İş hayatının getirmiş olduğu sorumluluklar, kişinin kaldırabileceği yükten daha fazla olduğunda, aile konusunda baskılanan, aile içerisinde fazla sorumluluk yüklenen şahıslarda, bireyin olağan kaidelerde mesleğinden, arkadaşlıklarından yahut aile etkileşimlerinden aldığı keyif hissini azaltan ve ferdî kimliğin yitirilmesine yol açan bir tıp zihinsel ve fizikî tükenme durumudur.” dedi.

Sıradan bir yorgunluk ya da güç düşüklüğü ile karıştırılmamalı

Tükenmişlik sendromunun sıradan bir yorgunluk ya da güç düşüklüğü ile karıştırılmaması gerektiğine dikkat çeken Beyaz, “Çok daha ağır ve ruhsal durumdur. Gerilimle başa çıkabilme ve günlük sorumluluklarını yerine getirebilme konusunda tükenmişlik sendromu yaşayan bireylerde zorlanma görülür. Ayrıyeten bu şahıslar, etraflarına sağlayabilecekleri ya da verebilecek bir şeylerin kalmadığını hissederler. Günlük rutinlerini gerçekleştirmede zorlantı, isteksizlik, endişe duyarlar.” halinde konuştu.

Aşırı mükemmeliyetçi ya da ‘hayır’ diyemeyenlerde de muhtemel bir sonuç

Kişisel faktörlerin de değerli bir tesire sahip olduğunun altını çizen Beyaz, kelamlarına şöyle devam etti:

“Yetiştirilme şekli ve kişilik özellikleri bunlardan bir tanesi. A Tipi kişilik özellikleri dediğimiz çok mükemmeliyetçi, rekabetçi, hırsa sahip olma özelliği bulunan bireylerde karşımıza çıkıyor. Bunun dışında hayır demekte zorluk çeken, sonlarını çizme noktasında sorun yaşadığını düşünen bireylerde tükenmişlik sendromu bir sonuçtur.”

Fiziksel, ruhsal ve davranışsal belirtiler ortaya çıkabiliyor

Tükenmişlik sendromunun belirtilerinin fizikî, ruhsal ve davranışsal olarak ele alınabileceğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz, “Fiziksel belirtiler yorgunluk, bitkinlik, enerjisizlik, beden ağrıları, bağırsak sorunları, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, iştahta artış yahut azalış, uyku nizamının değişiyor olması, nefes alıp vermede zorlanma biçiminde karşımıza çıkabiliyor.” sözlerini kullandı.

Psikolojik belirtiler ortasında iş ve toplumsal yaşantıda öfke patlamaları, ümitsizlik, çaresizlik, tatminsizlik, kişinin kendinden şad olmayışı, özgüvensizlik, gerçekçi olmayan tasa ve kuşkuların ortaya çıkması, suçluluk ve düşmanlık hisleri olduğunu söyleyen Beyaz, davranışsal belirtileri de şöyle sıraladı:

“Davranışsal boyuttaki belirtiler ortasında öfke patlamaları, kişinin sorumluluklarına karşı duyarsız olması, erteleme, öz bakımın düşüyor olması, kişinin kendisine itina göstermiyor olması üzere durumlar görülebiliyor.”

Tükenmişlik Sendromu’nun dört evresi

Tükenmişlik sendromunun dört kademesi olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz bu evreleri şöyle açıkladı:

“Birinci evre, hudutların zorlanması dediğimiz idealistik olarak isimlendirilir. Bireyi fazla sorumluluk altına alır. Bu evre yorgunluk hissi ve güç düşüklüğü oluşturmaya başlar. 

İkinci evre, memnuniyetsizlik dediğimiz evredir. Birey yaptığı işerin sonucundan mutlu olmaz. Efor ve vakit harcayarak gerçekleştirdiği hareketlerin beklentisini alamaz. Alamadığı vakit ise duygusal bir buhrana girmeye başlayabilir.

Üçüncü evre, ümitsizlik evresidir. Bireyin zihninden yaşadığı olumsuz durumların daima devam edeceğine yönelik niyetler geçmeye başlar. Yanı sıra kişi artan yükü sebebiyle; hudut nöbeti, öfke krizleri, tepkisizlik, uyku bozukluğu üzere semptomlar yaşamaya başlayabilir.

Dördüncü evre, tepkisizlik evresidir. Kişinin etrafında gerçekleşen olaylara karşı reaksiyonunu yitirmesidir. Her şeyin berbata gideceğine yönelik niyetlerde olduğu için sorumluluklarını yerine getirememe durumuna gelir.”

Ulaşılabilir maksatlar motivasyonu arttırır

“Kişinin kendisine âlâ gelecek meşguliyetlere vakit ayırarak, gerilimden uzaklaşıp dinleneceği, tükenmişliğinin azalacağı değerli bir adım atabilir.” diyerek tükenmişlik sendromuna karşı teklifte bulunan Beyaz kelamlarını şöyle tamamladı:

“Gerek bir profesyonelden gerekse aile yahut arkadaş etrafından alınacak dayanaklar yarar sağlar. Kişinin anlaşılıyor olması, sıkıntılarının tahlile yönelik karşılık buluyor olması bu semptomların azalmasında büyük bir ehemmiyete sahip. Kişinin ulaşılabilir amaçlar belirliyor olması, motivasyonunu arttırır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı