Çarşamba Nüfus Defteri, ilçenin tarihine ışık tutacak

Çarşamba Belediyesi, Çarşamba’nın tarihine ışık tutacak ‘Çarşamba Nüfus Defteri 1834-1845’ kitabını yayımladı. Çarşambalı yazarlar Safa Temiz ve Hasan Topuz’un araştırmalarında oluşan, Osmanlıca kaynakların yer aldığı eser, tarihi niteliği ile büyük önem taşıyor.

Çarşamba Belediyesi, Çarşamba’nın tarihi ve kültürel ögelerini gün yüzüne çıkarmaya devam ediyor. Çarşamba Belediyesi ilk defa bugünün harflerine aktarılarak yayımlanan “Çarşamba Nüfus Defteri 1 (1834-1845)” ile Çarşamba ilçesi ve Samsun bölgesinin nüfus yoğunluğunu, bölgenin etnik yapısını, kültürel varlığını Osmanlı Salname geleneğine ve salnamelerdeki bilgilere bağlı kalarak tek eserde toplayarak bölge insanına ve tarihe kaynak olarak bırakmayı amaçlıyor. Kitabı edinen tarih meraklıları, okurlar; Çarşamba Belediyesi tarafından yayımlanan eserin üzerinde bulunan barkodu, telefonları ile tarayarak kitabın yazarları Safa Temiz ve Hasan Topuz’un kitaba dair bilgileri aktardığı videoya ulaşabilirler. Videoda, kitabın kullanım rehberi ve içeriğine dair bilgiler yer alıyor.

“Önemli bir tarihî kaynak olarak yerini alacak”

Çarşamba Belediye Başkanı Halit Doğan, yayımladıkları “Çarşamba Nüfus Defteri 1 (1834-1845)” ile tarih, doğa ve kültür kenti Çarşamba’nın geçmişine ışık tutan, tarihi bir kaynağı hayata geçirdiklerini belirtti. Belediye Başkanı Halit Doğan, “Karadeniz bağlantı yolu üzerinde bulunan, Yeşilırmak’ın iki yakaya ayırdığı doğa harikası Çarşamba’mız; kültürel birikime, tarihi zenginliklere, doğal güzelliklere, kara yoluna, havalimanına ve üniversiteye sahip olmasıyla bir cazibe merkezidir. Sanat, edebiyat, bilim, siyaset ve bürokrasi alanında önemli insanları yetiştirmiş, kendine has özellikleriyle tarih sayfasında yerini almış, kurulduktan bugüne her daim adından söz ettirmeyi başarmıştır. Osmanlı Nüfus Defterleri ve Salnamelerin gün yüzüne çıkartılması, günümüz alfabesine aktarılması, kendi atalarımızın izini sürmemiz açısından çok kıymetlidir. Değerli hocalarımız Safa Temiz ve Hasan Topuz’un araştırmalarından oluşan, belediyemiz yayınlarından çıkartmış olduğumuz bu eser, uzun uğraşlar ve emekler sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Bu eser, Çarşambamız için önemli tarihî kaynak olarak yerini alacaktır” ifadelerini kullandı.

Çarşamba’nın nüfusunu araştırmak için Osmanlıca öğrendiler

Çarşamba Nüfus Defteri-1 kitabının yazarlarından Avukat Safa Temiz, Çarşamba’nın geçmişine ışık tutmak için Osmanlıca öğrendiklerini ifade etti. Kitap hakkında bilgiler veren Safa Temiz, “Ben avukat, öğretmen Sefa Temiz. Çarşamba yerel tarih araştırmacısıyım. Soy kütüğü araştırmasına merak sardık Hasan Topuz ağabeyim ile birlikte ve 2011 yılında araştırmaya başladık. Atalarımıza, soyumuza, yedi-sekiz göbek ötemize nasıl ulaşırız merakı da bizi Osmanlıca öğrenmeye itti. 1 yılı aşkın bir süre Osmanlıca öğrenme çalışmaları yaptıktan sonra Başbakanlık Osmanlı arşivlerinden aldığımız kayıtları, bugünkü Latin harflerine çevirme çalışmasına başladık. Yaklaşık 1 yılı aşkın bir zamanda da o çevirileri yaptık. 2012 yılında çevirilerimiz bitti. 2013 yılında da internette ’Çarşamba Nüfus Defteri’ diye bunu yayınladık. Bugüne kadar basılma imkanı olmamıştı. Belediye Başkanımız Halit Doğan Beyefendi’nin destekleri ile kitabımız ‘Çarşamba Nüfus Defteri-1’, sadece Çarşamba’daki Müslüman nüfusu içerin 1’inci cildini yayımlamış bulunuyoruz” şeklinde konuştu.

“Nüfus defteri demek; Çarşamba’nın kimlik kartı demek”

Nüfus Defteri’nin Çarşamba’nın kimliği olduğunu dile getiren kitabın yazarlarından emekli ilkokul öğretmeni Hasan Topuz, “Yıllarca Anadolu’nun birçok yerinde öğretmenlik yaptım. Çarşamba doğumluyum, dedelerim Çarşambalı. Okullarda öğrencilerimi yetiştirirken, tarihten bahsederken önce kendi çevremi anlatmak gerektiğini anladım. Yıllar önce ilçemin tarihi ile ilgili araştırma yapmak istedim fakat buna emekli olduktan sonra fırsat bulabildim. Emekli olduktan sonra Çarşamba tarihi ile ilgili araştırma yapmaya başladım. Birçok tarih kitabı okudum. Bu incelemeleri yaptık sonra baktık ki Çarşamba’nın nüfusu ile ilgili 1920’de Hükümet Konağı yanmış ve Çarşamba nüfus kayıtları ortadan kalkmış. Nasıl yapalım da bu kayıtlara ulaşalım derken. Bir hocamız bize ’İstanbul’daki Osmanlı Başbakanlık arşivlerinde kayıtlar olabilir’ dedi. İstanbul’da kayıtları inceledik, elimize 1834 ilk nüfus sayımı ile ilgili kayıtlar çıktı. Fakat Osmanlıca bilmiyorduk. Arkadaşım Avukat Safa Temiz ile birlikte bu kayıtları incelemek için tam 1 buçuk sene Osmanlıca öğrenmeye çalıştık. Ve sonrasında kayıtları inceledik. 2 sene boyunca, 1912 yılına kadar olan Çarşamba nüfus defterlerini inceledik. Çarşamba’dan Tekkeköy, Terme, Ayvacık, Salıpazarı bu çevrenin nüfuslarına ulaştık. Tek tek bütün köyleri inceledik ve Türkçeye çevirdik. Gördük ki Çarşamba’nın nüfusu 1834 tarihine kadar, şehrin içi Rumlardan meydana gelmiş. Daha sonra köylerinin büyük kısmı Türkçe adlardan oluşmuş. Bunlar ya beylerinin ya da geldikleri yerlerin adlarını almışlardır. Şu anda ’Çarşamba Nüfus Defteri’ adlı kitabımıza, Çarşamba Belediye Başkanı Sayın Halit Doğan yakın ilgi gösterdi ve yayınlattı. Bu bizim için çok önemliydi. Çarşamba’nın ‘Nüfus Defteri’ demek; Çarşamba’nın kimlik kartı demek. Çünkü geçmişlerimiz artık biliyoruz” diye konuştu.