Demir çelik sektörü yeni bir korumacılık dalgası ile karşı karşıya

2026’da başlayacak olan ve Avrupa’nın ithal ettiği eserlerin karbon salımına nazaran vergilendirilmesini öngören Hudutta Karbon Vergisi Sistemi maddeleşti.

Son 10 yıldır dalda kapasite fazlası sorunu, ABD Section 232 ile başlayan ticaret savaşı ve Avrupa Birliği’nin (AB) korumacılık tedbirleriyle uğraş eden demir çelik kesimi, bu sefer de AB’nin Yeşil Mutabakat kapsamında getirdiği Sonda Karbon Düzenleme Sistemi ile yeni bir korumacılık dalgası ile karşı karşıya.

Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği’nin düzenlediği webinarda Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lider Yardımcısı ve Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Şurası Lideri Yalçın Ertan, Ticaret Bakanlığı Milletlerarası Mutabakatlar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Bahar Güçlü ve Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Dr. Veysel Yayan, Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği ve Demir-Demirdışı Metaller Bölümüne Tesirlerini konuştu.

2023 yılında çelik ve demir-demirdışı metaller ihracatında gerileme devam ediyor

Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lider Yardımcısı Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Konseyi Lideri Yalçın Ertan, “Türkiye genelinde Çelik ve Demir-Demirdışı Metaller dalı olarak 2022 yılında bir evvelki yıla kıyasla bedel bazında %2,4 oranında artışla toplam 35,4 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik. Kesimimiz 2022 yılında Türkiye Geneli ihracatta %14’lük hisseye sahip olarak Türkiye iktisadı için lokomotif dallardan biri oldu. Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği olarak ise ihracat artışımızı ivmelendirerek bir evvelki yıla nazaran %15 oranında yükselişle 2,6 milyar dolar dövizi ülkemize kazandırdık. 2023 yılının birinci 5 ayında ise çelik ve demir-demirdışı metaller bölümleri ihracatı, çelik dalındaki kapasite kullanım oranlarında maalesef gerileme yaşanmıştır ve bu durum hala devam etmektedir.” dedi.

Küresel faiz artışlarının sonlanmasına dek devam edecek

Başkan Ertan, çelik dalının global bir bölüm olduğunu bu sebeple sırf ülke dinamiklerinden değil tüm paha zincirindeki değişimlerden etkilendiğini vurguladı.

“Bu sebeple global olarak bakıldığında; ABD ve AB ülkelerindeki yüksek enflasyon oranları, global piyasalarda yaşanan sakinlik, ABD ve Avrupa Birliğinde faiz artışları nedeniyle inşaat dalı üzerinde oluşan baskı, Çin’de inşaat dalı ve ihracatta yaşanan yavaşlamaya ek olarak global tüketimdeki düşüş, iç piyasadaki güç fiyatlarının AB ve Uzak Doğuya kıyasla hala yüksek seyretmesi, ülkemizde yüksek seyreden enflasyon sebebiyle minimum fiyata yapılan artışların iş gücü maliyetinde yükselişe yol açması, kur siyasetleri ve emtia fiyatlarında kur kaynaklı yaşanan düşüşe ek olarak sarsıntı sebebiyle yaşanan can ve mal kayıpları, düşen kapasite kullanım oranları ve kurların enflasyona paralel artış göstermemesinden ötürü ithalatın daha cazip hale gelmesi; 2023 yılının Ocak-Mayıs devrinde ihracatta aşağı istikametli tesire yol açmıştır. Temennimiz her ne kadar bu sarmaldan çıkıp daha sağlıklı bir üretim ve ihracat sürecine girmek olsa da bu durum bir mühlet daha, en azından global faiz artışlarının sonlanmasına dek devam edecek üzere gözükmektedir.”  

Türkiye rekabetçiliğini kaybetmemesi için karbonsuzlaşmada yol kat etmeli

Yalçın Ertan, “Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarının azaltılması tarafındaki çalışmaları, bilhassa de Yeşil Mutabakat’a sağlanacak ahenk ve hudutta karbon düzenlenme düzeneğinin uygulamaya geçmesi ile; başta demir-çelik, alüminyum, elektrik, çimento üzere emisyon ağır bölümler olmak üzere tüm kesimlerde ihracatçılarımız için ek maliyetlerin ortaya çıkmasını gündeme getirmiştir. Kıymetli ticari partnerlerimizden olan AB ile ticari münasebetlerimizin sekteye uğramaması için, karbon emisyonları konusunun dikkatle ele alınması her geçen gün daha fazla kıymet kazanmaktadır. Milletlerarası platformlarda karbon emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliği ile gayrette Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği değerli bir araç olarak görülmektedir. Türkiye’nin ihracatta rekabetçi pozisyonunu kaybetmemesi için karbonsuzlaşma konusunda aktüel uygulamaların yakından takip edilmesi büyük ehemmiyet arz etmektedir. Bizler de bu doğrultuda çalışmalarımızı gerçekleştiriyor, yeni gelişmeleri yakından takip ediyoruz.” diye konuştu.   

Mali yükümlülükler 1 Ocak 2026’da başlayacak

Ticaret Bakanlığı Milletlerarası Mutabakatlar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Bahar Güçlü, Hudutta Karbon Düzenleme Düzeneği ile ilgili raporlama devrinin 1 Ocak 2024’de başlayacağını ve ana sorumluluğun AB’de yerleşik ithalatçı firmalarda olacağı, bu raporlama için gerekli bilgilerin ise tedarikçi firmalar tarafından sağlanması gerektiğini söyledi.

“Yeşil yatırımları yapmayan ülkelerin üreticilerine yönelik dolaylı olarak yaptırım ve önlemler getirilecek. Sürdürülebilir memleketler arası ticaret sistemi kuruluyor. Ve ortak bedelleri uygulayanlarla özgür ticaretin devamı; bunun dışında kalan ülkelere ise önlemlerin uygulanması kelam konusu. Bunlardan en kıymetlisi Hudutta Karbon Düzenleme Sistemi. AB tarafından dünyadaki birinci örneği olacak. AB dışında İngiltere ve Kanada’da farklı sistemler üzerinde çalışıyor. AB kendi içinde bir emisyon ticaret sistemini hali hazırda uyguluyor. SKDM Uygulaması 1 Ekim 2023 itibariyle başlayacak, 1 Ekim 2023-31 Aralık 2025 ortası geçiş devri yani Raporlama ve Bilgi Toplama periyodu. Mali yükümlülükler ise 1 Ocak 2026’da başlayacak. Temel olan ithalatta eşyanın karbon içeriğine yani gömülü emisyonlarına nazaran karbon fiyatına tabi tutulmasına ait uygulama olacak. Her ne kadar bunun muhatabı Avrupa Birliğindeki ithalatçılar olsa da, bilhassa bilgi akışı konusunda üreticilerden alınması gereken çok ayrıntılı bilgiler bulunuyor. AB ekonomik alanı ülkeleri ve EFTA üyeleri sistemden muaf tutulmakta.  İlk basamakta  SKDM’nin uygulanacağı 6 dal belirlenmiş durumda lakin bu bölümlerin uygulamanın resmi olarak başlayacağı 2026 tarihinden itibaren genişletileceği öngörülüyor. Türkiye olarak SKDM’ye tabi eserlerde toplam 13,2 milyar dolar ihracatımız var, bunun 8,1 milyar doları demir çelik eserlerinden oluşuyor, 4 milyar dolara yakında alüminyum eserlerinden geliyor. Öbür bölümler de gübre, çimento, elektrik, hidrojen var.

Üretim sürecinde tüketilen orta girdilerin üretimi esnasında oluşan gömülü emisyonlar da raporlanacak

Güçlü, “6 bölümün direkt emisyonları ile çimento ve gübre için kullanılan elektriğin emisyonunun da ana periyotta karbon fiyatlamasına tabi tutulması hedefleniyor. SKDM Emisyon Kapsamını; Kapsam 1 Direkt emisyonlar: eserin üretim süreçlerinden kaynaklanan karbon salınımı (üretim sürecinde tüketilen ısıtma ve soğutmanın üretiminden kaynaklı olan emisyonlar da dahil) Kapsam 2 Dolaylı emisyonlar: Üretimde kullanılan elektrik gücünün üretim etabında salınan emisyonlar Kapsam 3 Girdi kaynaklı dolaylı emisyonlar: Eserin üretiminde girdi olarak kullanılan ve yeniden SKDM eser listesinde yer alan girdi/ara malların üretimi etabında salınan emisyonlar (Tedarikçilerden temin edilerek hesaplamaya dahil edilecektir) olarak tanımlayabiliriz. SKDM kapsamında eser ithal eden ithalatçı; eserin üretildiği tesisteki üretim sürecinden kaynaklanan gömülü emisyonların yanı sıra, gerektiği hallerde, üretim sürecinde tüketilen orta girdilerin üretimi esnasında oluşan gömülü emisyonları da raporlayacaktır. Örneğin; alüminyum profil ithalatında hem alüminyum profilin kendi üretim sürecinden kaynaklanan hem girdi gereci olan işlenmemiş alüminyumun üretim sürecinden kaynaklanan gömülü emisyonlar.” diye konuştu.

Sınırda Karbon Düzenleme Sistemi ile maksat AB’deki üreticilerin rekabet gücünün korunması

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Dr. Veysel Yayan, “AB kendi çelik bölümünü çok istikametli olarak destekleyeceğini açıkladı. AB’nin muhafaza önlemi öncesinde Türkiye’den birçok esere damping soruşturmaları açıklandı. AB evvel Sübvansiyon vergisi soruşturması başlattı sonra da muhafaza önlemi koydu. Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği ile gaye AB’deki üreticilerin rekabet gücünün korunması ve yenilik geliştirme bahtını artırmak.  Üzerinde 20 yıl çalışılmış bir sistem. Çağdaş vakitlerin tarife dışı pürüzü olarak bedellendiriliyor. AB’deki üreticiler geçiş periyoduna hazırlanmış durumda biz ise şimdi ahenk mevzuatını göremiyoruz.   Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği kapsamına giren eserlere baktığımızda Avrupa Birliği ithalatında Türkiye’nin hissesinin yüzde 11 olduğu görülüyor. Çelik bölümünün ihracatında 2023’ün birinci dört beş ayında yüzde 40 gerileme yaşandı, 12 aylık ihracata baktığımızda ise yeniden %30luk bir gerileme görüyoruz Avrupa ile durumumuzu değerlendirdiğimizde müdafaa önleminin en az bir sene hatta daha uzun yıllar devrede olacağını görüyoruz.   Ayrıyeten Şu anda yürürlükte olan damping vergileri var. Geçen yıl üretimde yüzde 15 bu sene de birinci 5 ayda yüzde 40 daralma var. Bu kayıp kümülatifte 55-60’lara ulaşıyor. Bu Türkiye için çok büyük bir kayıp.” dedi.

Veysel “Demir çelik bölümünün düşüş trendinden sıyrılabilmesi için GES yatırımları için hazırlıklar yapıyoruz. Yatırımların hızlı bir biçimde yapılması lazım. Başka yandan AB iktisadı ve Emisyon Ticaret Sistemi ile entegre olacak halde kendi sistemimizi acilen kurmalıyız. Yeşil çeliğe geçiş konusunda, yenilenebilir güç (RES, GES, HES, Hidrojen), HBI, DRI, karbon yakalama, kullanma ve depolama üzere konularda devlet takviyelerinin başlatılması kesinlikle gerekli.” Dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı