Deprem Sonrası Akut Stres Bozukluğuna Dikkat!

Travma Sonrası Neler Yaşıyoruz?

‘Yaşamımızı, ömür formumuzu değiştiren kriz olarak isimlendirdiğimiz her türlü olay ya da durumu travma olarak isimlendirebiliriz. Lakin her kriz travma sonrası gerilim bozukluğu oluşturacak diye bir durum kelam konusu değildir.’

Şu anda hepimiz direkt ya da dolaylı olarak travmaya maruz kalıyoruz. Travma yaşadıklarımızın fazla gelme, taşıyamama hali olarak tanımlayabiliriz. Akut kriz anında gösterdiğimiz tavırlar ya da duygusal değişimler direkt TSSB yaşadığımız ya da yaşayacağımız manasına gelmez. Apansız gelişen sarsıntı üzere beklenmedik kriz durumları karşısında kimi reaksiyonlar gösterebiliriz. Hudut sistemimiz bu ansızın gelişen durum karşısında zorlanabilir. Bu zorlanma olağandan farklı olarak kalp çarpıntısı, nefes darlığı, göğüste sıkışma üzere fizyolojik reaksiyonlar ya da ağlama nöbeti, öfke krizi, donup kalma, keder, endişe, keyifsizlik, suçluluk üzere duygusal reaksiyonlar göstermemize neden olabilir. Tüm bunlar bu süreçte son derece olağandır. 

‘Akut gerilim belirtilerinden çok travmayı nasıl işlediğimiz TSSB ‘min oluşumunda belirleyici bir faktördür’

Çalışmalar sarsıntı üzere afet olaylarında üç ve dördüncü haftadan sonra gösterdiğimiz belirtilerin TSSB oluşumuna dair birinci işaretler olduğunu göstermektedir. TSSB’nun sinyalleri çoğunlukla kriz anının sonlandığı noktada başlamaktadır. Fakat hala bir kriz anı içerisindeyiz ve bu kriz şimdi sonlanmadı. Artçı zelzeleler, enkaz altında kalan beşerler, hasar gören binaların başında bekliyoruz. Hepimizi direkt ya da dolaylı yoldan bu krize şahit oluyoruz. 

İkincil Travmanın Oluşumunda Hami Tedbirler Nelerdir?

Gördüğümüz, duyduğumuz ve izlediklerimiz ‘’İkincil Travma’’ oluşumuna neden olabilmektedir. Travmanın işlenmesi TSSB önlemede epey kıymetlidir. Her yaş kümesi için travmayı işlemede yardımcı olacak tedbirleri şu biçimde özetleyebilirim:

Güvendesin iletisi verin:

Günlük rutinlerimizle kendimize bilhassa şu periyotta en çok muhtaçlık duyduğumuz ‘’güvendesin mesajını’’ verebiliriz. Rutinlerinize devam etmek için çabalayın: Rutinler içinde bulunduğumuz ağır belirsizlik halini bir nebze muhakkak hale getirerek kişinin kendisini inançta hissetmesini sağlar.   Belli bir yerde ve saatte yemek yemek, paklık yapmak, sohbet etmek, çocuğunuzla ilgilenmek, makul bir yerde yürüyüş yapmak vb. günlük rutinlerinizi bu süreçte yine oluşturmaya çalışın.

Sosyal medya ve haber kanallarına çok maruz kalmaktan kaçının:

Bu süreçte belirsizliğin oluşturduğu telaşla baş edebilmek için toplumsal medya ve haber kanallarına daima olarak kendinizi maruz bırakıyor olabilirsiniz. Bu noktada bilgi edinecek ve yardımcı olacak kadar toplumsal medyayı kullanmak ikincil travmanın oluşumunu önlemek açısından epeyce değerli.  

Duyguları söz edin ve temas halinde olun:

Gün içerisinde yakınlarınızla ‘’Ne hissediyorum?, Hangi imgeden nasıl etkilendim?, Neyden korktum? Aklımdan çıkmayan manzara ne?‘’ vb. his ve niyetlerinizi paylaşmak travmanın izlerini silmeye yardımcı olacaktır. Tam aykırısı ‘’Erkek adam ağlamaz. Kocaman adam oldun. Güçlü ol. Güçlü olmalısın.’’ üzere sözlerden kaçının. Bu tabirler kişinin hislerini bastırmasına ve travmayı işlemede zorlanmasına neden olacaktır. Benzeri halde çocuğun hislerini tabir etmesine müsaade vermek, yaşına ve gelişim seviyesine uygun somutlaştırmalar yapmak travmayı işlemesine yardımcı olacaktır. Afet bölgelerine kişisel ve toplumsal dayanak vermek ruhsal yeterli olma halimize yardımcı olacaktır.

Ruh ve vücut bir bütündür.

Fiziksel sıhhatinizi ihmal etmeyin:

Dengeli beslenme, nizamlı uyku ve varsa kullanılan ilaçların takibi bu süreçte epeyce değerli.

Yas tutma sürecinize müsaade verin:

Unutulmamalıdır ki herkesin yas tutma süreci biriciktir. Bu şiddetli süreçte yargılayıcı lisandan çok kapsayıcı lisanı kullanmaya gereksinimimiz var. Kullanalım ki ferdi ve toplumsal ruh sıhhatimizi koruyabilelim. 

Psikolojik dayanak almaktan çekinmeyin:

Hissettiğiniz duygu durum giderek artıyor ve baş etmekte zahmet oluşturuyorsa bir ruh sıhhati uzmanından dayanak alın. 

Belki biraz vakit alacak lakin birlikte iyileşeceğiz.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı