Dikkat! Toplumsal medyadaki bilgi akışı FOMO’ya sebep oluyor

Deneyimsiz yatırımcılarda sürü davranışı görülüyor…

Borsada yatırım yapan pek çok kişinin kararları, aldıkları olumlu ya da olumsuz haberler ve edindikleri bilgiler karşısında şekillenebiliyor. Bireylere borsada yatırım yapma kararı aldıran en değerli ruhsal faktörlerden birinin gelişmeleri kaçırma korkusu olduğunu belirten uzmanlar, kısaca FOMO olarak tanımlanan bu dehşetin toplumsal medyada güçlü olarak hissedildiğini tabir ediyor. Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, bilhassa borsada neler olup bittiğini tam olarak bilmeyen yatırımcıların ziyadesiyle spekülasyonlara maruz kalarak olumsuz haberler karşısında panik yaşadıklarına dikkat çekiyor. Şentürk, yatırımcıların birçoklarının tecrübesiz olduğunu ve borsa piyasalarında en sık karşılaşılan sürü davranışının bu bireylerde gözlemlendiğini vurguluyor.

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, borsa yatırımlarında şahısların davranışlarını belirleyen ruhsal ögeler hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Gelişmeleri kaçırma korkusu kıymetli bir faktör

Bireylere borsada yatırım yapma kararı aldıran en kıymetli ruhsal faktörlerden birinin FOMO ismi verilen gelişmeleri kaçırma korkusu olduğunu belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “FOMO’ya sahip bireylerde öbür insanların kendisinden daha âlâ tecrübelere sahip olduğu, kendisinin ise bunlardan eksik kaldığı fikri ön plandadır. Yatırım yapmayı düşünen ya da kararsızlık yaşayan bireyler, daha evvel borsaya girmiş ve yatırım yapmış bireylerin tecrübelerinden, kelamlarından ve hareketlerinden etkilenerek yarar sağlamak konusunda geride kalmış olduklarını düşünüp bu yanlılığa kapılıyorlar” dedi.

FOMO’nun en güçlü hissedildiği yer toplumsal medya

Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, borsa yatırımcıları ya da borsaya yatırım yapmayı düşünenlerin her gün yüzlerce borsa haberi ile karşı karşıya kaldıklarını söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:

“FOMO’nun en güçlü hissedildiği yerin elbet ki toplumsal medya olduğunu söyleyebiliriz. Bireyler yatırım yapmadan evvel borsa ile uğraşan şahısların hesaplarını takip etmeye başlıyor. FOMO tesiri tam da bu noktada kendisini gösteriyor. Toplumsal medya uygulamalarında farklı birçok bilgiye maruz kalan birey, belli payları satın almaya teşvik edilebiliyor. Yatırımcılar, aldıkları bir pay süratle yükseliyorsa daha büyük bir yatırım yapmadıklarına pişman olabiliyor. Daha evvel almayı düşünüp almadıkları diğer bir pay yükselirse bu defa de fırsatı kaçırdıkları için huzursuz oluyorlar. Böylece bilhassa borsanın yeni yatırımcıları, paylar yükselirken kendilerini borsanın daha da içine çekilmiş biçimde buluyor.”

Spekülasyonlara maruz kalıyorlar

Çoğu insanın borsada tam olarak neler olduğunu bilmemesinin spekülasyonlara maruz kalmalarına yol açtığını söz eden Dr. Erman Şentürk, “Bu durum tıpkı vakitte bilgi kirliliği içinde ağır telaş yaşamalarına da neden oluyor. FOMO yanlılığı öncesi kısmi olan korku seviyesi genel olarak yapılan yatırımdan sonra da azalmıyor ve hatta bazen artış yaşıyor. Nihayetinde, borsa hakkında kâfi bilgi ve tecrübeye sahip olmayanlarda sık karşılaştığımız FOMO yanlılığına yatırım yapmadan evvel bilhassa dikkat edilmeli” ikazında bulundu.

Olumsuz haberler panik satışları yaptırıyor

FUD kavramının yanlış bilgilerin endişe, belirsizlik ve kuşku ortamı yaratmak için süratli biçimde yayılması olarak tanımlandığını belirten Dr. Erman Şentürk, “Ana kaynağı manipülasyon ve dezenformasyon olan FUD, iktisatta sıklıkla karşılaşılan bir olgudur. Bilgi alma yoluyla tecrübelenen bu kavram, borsa hakkında olumsuz bir haberle karşılaşıldığında da ortaya çıkıyor. Piyasaya borsa ile ilgili olumsuz yeni bir bilgi ya da haber sürüldüğünde, birinci etapta bunun hakikat ya da yanlışlığını teyit edebilmek hiç de kolay olmuyor. Araştırmalar, olumsuz haberlerin olumlu haberlere kıyasla beşerler üzerinde daha tesirli olduğunu, daha süratli halde yayıldığını ve ağır dert ile panik satışları yaptırdığını gösteriyor” dedi.

En sık sürü davranışı gözlemleniyor

Sürü davranışının diğerlerini takip etmeyi yahut küme davranışlarını taklit etmeyi tercih eden bireylerde sıklıkla gözlendiğini lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Finans piyasasında en yaygın olarak görülen bilişsel yanlılık sürü davranışıdır. Bu davranış, yatırımcıların bilgilerinden yahut yatırım yaptığı şirketin beklentilerinden çok öbür yatırımcılardan gelen bilgilere güvenme eğiliminde olduğunu gösterir. Borsa piyasasında bulunan bireylerin büyük çoğunluğu tecrübesiz yatırımcılardan oluşuyor. Bu bireyler, hudutlu bilgiye dayanan kararları sonucunda ekseriyetle kısa vadeli karlar arıyor ve yanlış vakitlerde alım satım yaparak birden fazla vakit para kaybediyorlar” sözlerini kullandı.

Kazançtan çok kayıptan kaçınmaya odaklanıyorlar

Bireylerin kayıptan kaçınmayı tıpkı ölçüde kar elde etmeye tercih etme eğiliminde olduklarını da vurgulayan Dr. Erman Şentürk, “Bu, birebir bedelde bir şey kaybetmenin, kazanmaktan çok daha travmatik bir tesir yaratması ile alakalıdır. Bireyler ne kadar kazandıklarından çok ne kadar kaybettiklerine daha fazla odaklanma ve riskten mümkün olduğunca kaçınma eğiliminde oluyor. Borsa yatırımcılarında da sıklıkla gözlenen kayıptan kaçınma davranışı, piyasaların çalkantılı periyotlarında yatırımcıları daha inançlı liman arayışına itebiliyor” dedi.

Bilgisine çok güvenenlerde “demirleme” tesiri görülüyor

İnsanların bir husus hakkında duyduğu birinci bilginin ekseriyetle yanlışsız olduğuna inanmaya ve karar verirken bu bilgiye fazlaca güvenmeye meyilli olduklarını belirten Dr. Erman Şentürk, “Daha sonra yapılan bütün değerlendirmeler ve verilen kararlar temelde çoklukla bu birinci bilgiye nazaran şekilleniyor ve değiştirilmesi de kolay olmuyor. Demirleme tesiri, piyasalar hakkındaki bilgisine çok güvenen ve bu bilgiye dayanarak kararlar alan sıradan borsa yatırımcılarında epey sık gözlenleniyor” diye konuştu.

Yüksek yarar fikri optimistlik yanlılığa yol açıyor

İyimserlik yanlılığının insanların olaylar ya da durumlar karşısında olumsuz sonuçlarla müsabaka olasılıklarını ekseriyetle hafife almaları ve göz gerisi etmeleri ile bağlantılı olduğunu söz eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Borsada optimistlik yanlılığı, birçok kişinin pay senedi almaya ve kazanmaya başladığını gördükten sonra ortaya çıkıyor. Beşerler borsanın güzel kazandıran bir yatırım aracı haline geldiğini fark etmeye başlarken yatırım yaptıkları takdirde yüksek kar sağlayabilecekleri fikri bu yanlılığa neden oluyor” dedi.

Olumsuz haberleri görmezden geliyorlar

İnsanların fikirlerine aksi çeşitli bilgilerle ya da haberlerle karşılaştıklarında bunları görmezden gelme ya da bunlara kayıtsız kalma yolunu seçebildiklerini tabir eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Buna rağmen fikirlerini destekleyen bilgilere ya da haberlere çok derecede değer atfedebilirler. Onay yanlılığı ismi verilen bu bilişsel süreç finans dünyasında da karşımıza çıkıyor. Borsaya yatırım yapmış kimi şahısların fiyatların düşeceğine dair olan haberleri, dataları görmezden gelmesi ve bunları gözardı etmesi onay yanlılığına hoş bir örnektir” diye konuştu.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı