Finlandiya’da NATO üyeliği için tarihi oylama

Finlandiya’da meclis, NATO’ya iştirak mutabakatını Çarşamba günü düzenlenecek oturumda oylayacak. Böylece Türkiye’nin onay vermesi durumunda İsveçsiz üyeliğin önü açılmış olacak.Finlandiya’nın NATO üyeliği için Salı günü başlattığı meclis süreci, ülkenin Kuzey Atlantik İttifakı’na İsveç’ten başka olarak tek başına katılacağı istikametindeki varsayımları güçlendirdi.

Parlamentoda Salı günü yapılan tartışma oturumunda çok sayıda milletvekili, NATO’ya iştirak mutabakatının onaylanması sürecinin hızlandırılması ve 2 Nisan’daki genel seçimler öncesine çekilmesinden yana görüş bildirdi.

NATO’ya iştirak mutabakatının onaylanmasına tek itiraz Sol İttifak partisinden geldi. Sol İttifak milletvekili Markus Mustajarvi, mutabakatın, nükleer silahların Finlandiya’ya konuşlandırılmayacağı konusunda bir garanti içermediği tenkidinde bulundu. İttifak’tan bir diğer milletvekili, Johannes Yrttiaho da “Finlandiya, hareketlerinin nükleer güçler ortasındaki tansiyonu artırmaktan fazla yatıştıracağı bir yol izlemelidir” ikazında bulundu.

Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto ise milletvekillerine hitaben yaptığı konuşmada bu tenkitlere “Katılım kararı ve ilgili yasal düzenlemeler Finlandiya’nın nükleer silahlar konusundaki tavrını değiştirmeyecektir” karşılığını verdi. İştirak muahedesinin mecliste onaylanması, Finlandiya’nın 2 Nisan’daki genel seçimler öncesinde, yeni hükümet kurulmadan da NATO üyeliği için harekete geçebilmesi manasına geliyor.

Finlandiya’da kamuoyu yoklamaları ve siyasi aritmetik, seçim sonucundan bağımsız olarak NATO üyeliğine güçlü dayanak bulunduğunu ortaya koyuyor. Ülkenin Mayıs ayındaki üyelik müracaatına meclisteki 200 milletvekilinin 188’i onay vermişti.

Türkiye ile yaşanan süreç

Finlandiya ve İsveç, Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya saldırması sonrasında askeri tarafsızlık unsurunu terk ederek Mayıs ayında NATO’ya iştirak müracaatında bulunmuş, fakat Türkiye’nin veto tehdidiyle karşılaşmıştı. Haziran ayında Madrid’de düzenlenen NATO doruğu çerçevesinde Türkiye, İsveç ve Finlandiya ortasında üçlü mutabakat metni imzalanmış, lakin Türkiye’nin bilhassa İsveç’e yönelik tenkitleri sürmüştü. Stockholm’deki Türk Büyükelçiliği önünde Kur’an yakma hareketine müsaade verilmesi nedeniyle İsveç ile ipler daha da gerilmiş ve Türkiye, üç ülkenin yürüttüğü ortak düzenek görüşmelerini Ocak ayında askıya almıştı. Ankara, Kur’an yakma aksiyonu sonrasında Finlandiya’nın NATO üyeliğine yeşil ışık yakabileceği, lakin İsveç için onayın mevcut şartlarda kelam konusu olmayacağı iletisini vurgulamış, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de “sıralamanın değil, iki ülkenin de NATO’ya dahil olmasının değer taşıdığını” belirterek bu seçeneğe kapı aralamıştı.

Cumhurbaşkanının imza için üç ay müddeti var

Finlandiya’da hükümet ve Cumhurbaşkanının aksiyonlarının kanunlara uygunluğunu denetlemekle misyonlu Adalet Şansölyesi Tuomas Poysti, iştirak mutabakatının mecliste onaylanması sonrasında Cumhurbaşkanının muahedeyi imzalamak için azami üç ay bekleyebileceğini belirtti.

Ancak Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto geçen hafta gazetecilere yaptığı açıklamada muahedeyi yürürlüğe sokan maddeyi “meclis onaylar onaylamaz” imzalamak istediğini, lakin “pratik nedenlerin ortaya çıkması durumunda bekleyebileceğini” söylemiş, “Ama Nisan’daki seçimlerin sonrasına kalmaz” demişti.

Stoltenberg: Türkiye ile ilerleme var

Mecliste tarihi sürecin başladığı gün başşehir Helsinki’yi ziyaret eden NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de “Şimdi Finlandiya ve İsveç’in tam üyeliğini onaylama zamanıdır” diyerek meclis onay sürecini şimdi başlatmayan Türkiye ve Macaristan’a davetini yineledi.

Finlandiya Başbakanı Sanna Marin ile bir ortaya gelen Stoltenberg, Türkiye ile ilerleme sağlandığını ve üç ülke ortasında ortak sistem toplantısının gelecek hafta Brüksel’de yapılacağını belirtti. Başbakan Marin de, ülkesinin üyelik sürecinin Temmuz ayında düzenlenecek NATO doruğuna kadar sonuçlanmasını umutla beklediklerini kaydetti.

Rusya hududuna 200 kilometrelik tel örgü

NATO üyeliğiyle ilgili süreç hızlanırken, Finlandiya’dan dikkat alımlı bir adım daha geldi. Rusya ile 1300 kilometrelik hududu bulunan İskandinav ülkesi, hududa planlanan 200 kilometrelik tel örgünün üretimine başlandığını açıkladı.

Finlandiya Hudut Korumasından yapılan açıklamada, ormanlık alanda arazi çalışmalarına başlandığı, yol imali ve tel örgü inşasının Mart ayında başlamasının hedeflendiği kaydedildi. Ülkenin güneydoğu hududundaki üç kilometrelik pilot projenin Haziran ayı sonuna, 70 kilometrelik kısmın 2025 yılına kadar tamamlanması hedefleniyor. Toplam uzunluğunun 200 kilometreyi bulması planlanan, dikenli teller, gece görüşlü kameralar, ışık ve hoparlörlerle donatılacak üç metre yüksekliğindeki tel örgünün 380 milyon euroya mal olması bekleniyor.

Finlandiya’nın mevcut hudutları, daha çok büyük baş hayvan geçişini önlemek üzere dikilen tahta çitlerden oluşuyor. Helsinki, artan tansiyon nedeniyle Rusya’nın hudutta siyasi emellerle göç akını başlatmasından tasa ediyor.

AFP,dpa/BK,TY