Gençlerin yüzde 40’ı kendini “sıkça yalnız” hissediyor

Üsküdar Üniversitesi tarafından 4. Memleketler arası Yalnızlık Sempozyumu kapsamında Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı uyumunda gerçekleştirilen Türkiye’de Aile ve Yalnızlık Araştırması, enteresan sonuçlarıyla dikkat çekti. Araştırma sonuçlarına nazaran, hem erkeklerde hem de bayanlarda yalnızlık hissinde artış görüldü. Bayanların yüzde 40’ı, erkeklerin ise yüzde 26’sı kendini sıkça yalnız hissettiğini belirtti. Bu noktada bayanların 2019’a nazaran iki kat daha fazla yalnız hissetmesi dikkat çekti. Bayanlarda 2019’da yüzde 20 olan yalnızlık duygusu, 2022’de yüzde 40’a kadar ulaştı. Araştırmada yaş arttıkça yalnızlık hissiyatının düştüğü görüldü. 18-24 yaş ortasındaki gençlerin yüzde 40’ı, 55 yaş üstündeki bireylerin ise yüzde 26’sı kendini sıkça yalnız hissettiğini belirtti. Coğrafik bölgeler bazında yalnızlık hissi incelediğinde, Güneydoğu Anadolu’da ikamet edenlerin yüzde 40’ının kendini sık sık yalnız hissettiği görüldü. Araştırma sonucunu yorumlayan uzmanlar, aile içi inançlı toplumsal bağların zayıflamasının yalnızlık yaşantılarının oluşmasına neden olduğunu belirtti.

Üsküdar Üniversitesi tarafından “Aile ve Yalnızlık” temasıyla bu yıl dördüncüsü düzenlenen Milletlerarası Yalnızlık Sempozyumu öncesinde gerçekleştirilen Türkiye’de Aile ve Yalnızlık Araştırması’nın sonuçları açıklandı. Araştırmanın sonuçları sempozyumun birinci gününde Method Research Company Pazarlama Yöneticisi Hale Aslı Kılıç tarafından kamuoyuyla paylaşıldı.

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı ve Method Research Company Pazarlama Yöneticisi Hale Aslı Kılıç’ın öncülüğünde Türkiye genelinde geniş kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Yalnızlığın aile üzerindeki tesirinin tespit edilmeye çalışıldığı çalışmada, bu çerçevede insanların yalnızlık algısı, kendilerini ne kadar yalnız hissettikleri, yalnız hissetmenin kişi üzerindeki tesirleri ve yalnız hissedildiğinde yapılan aktiviteler ayrıntılı olarak incelendi.

Araştırmaya 81 vilayetten 6 bin 100 kişi katıldı

Çevrimiçi anket yoluyla gerçekleştirilen araştırmaya Kasım 2022 ayı içerisinde Türkiye’nin 81 vilayetinde 18-70 yaş aralığında toplam 6 bin 100 kişi katıldı. Araştırma genelinde yüzde 95 itimat seviyesinde yüzde 1,25 kusur hissesinde bilgi elde edildi. Datanın Türkiye genelini yansıtması için, coğrafik ve demografik bazda yüklendirme yapıldı.

İncelenen araştırma bilgilerinin coğrafik bölge, cinsiyet ve yaş bazlı dağılımına bakıldığında araştırmaya katılanlar Marmara’dan yüzde 38, İç Anadolu’dan yüzde 14, Ege’den yüzde 12, Akdeniz’den yüzde 12, Doğu Anadolu bölgesinden yüzde 9, Güneydoğu Anadolu bölgesinden yüzde 8 ve Karadeniz bölgesinden yüzde 7 oldu.

Araştırmaya katılanların yüzde 52’sini bayanlar, yüzde 48’ini ise erkekler oluşturdu. Araştırmaya katılanların yaş aralığı ise 18-24 yaş ortası yüzde 18, 25-34 yaş ortası yüzde 29, 35-44 yaş ortası yüzde 28, 45-54 yaş ortası yüzde 19 ve 55 yaş üzeri yüzde 6 oldu.

Geçmiş yıllara nazaran yalnızlık duygusu arttı

Katılımcıların yüzde 34’ü sık (sık + her zaman) yalnız hissettiğini belirtirken, yüzde 30’u orta sıra yalnız hissettiğini, yüzde 36’sı ise yalnız hissetmediğini (nadiren + hiç) belirtti. Bu sonuçları 2019 ve 2021’de yapılan araştırmalarla kıyaslandığında, yalnızlık hissiyatının değerli seviyede arttığı görüldü.

Kadınlar ve gençler kendilerini daha yalnız hissediyor

Hem erkeklerde hem de bayanlarda yalnızlık hissinde artış dikkat çekti. Araştırmaya nazaran bayanların yüzde 40’ı, erkeklerin ise yüzde 26’sı kendini sıkça yalnız hissettiğini belirtti. Bu noktada bayanların 2019’a nazaran iki kat daha fazla yalnız hissetmesi dikkat çekti. Bayanlarda 2019’da yüzde 20 olan yalnızlık hissiyatının, 2022’de yüzde 40’a kadar ulaştığı görüldü.

Gençler daha yalnız hissediyor

Bu sonuçlar yaş kümesi bazında incelendiğinde ise yaş arttıkça yalnızlık hissiyatının düştüğü görülmektedir. 18-24 yaş ortasındaki gençlerin yüzde 40’ı, 55 yaş üstündeki şahısların ise yüzde 26’sı kendini sıkça yalnız hissettiğini belirtti. 2021’e nazaran yaş kümeleri bazında yalnızlık hissiyatının değişimi incelendiğinde ise 25 yaş üstü kümelerin hepsinde 2021’e nazaran yalnızlık hissiyatında artış olduğu görüldü.

Yalnızlığı gidermek için evleniyoruz ama…

Medeni hal ve aile yapısına nazaran yalnızlık algısı incelendiğinde, yalnız yaşayan bireylerin yüzde 38’inin kendini sıkça yalnız hissettiği görüldü. Bu yalnızlık hissiyatını gidermek için arkadaşları ile tıpkı meskeni paylaşanların yalnızlık hissiyatı yüzde 34’e kadar düştü. Evli bireylerde ise bu olgu yüzde 24’e kadar düştü. Fakat çoluk çocuğa karışıldığında, sorumluluklar ve problemler arttıkça eşler birbirinden uzaklaşmakta ve yüzde 33’e geri dönüldüğü belirlendi.

Anlaşmazlıklar çıkılmaz bir yola geldiğinde ayrılıkla birlikte, çocuklarıyla yaşayan bir yaşantıya geçildiğinde yalnızlık hissiyatı eşi ve çocukları ile olduğundaki ile tıpkı durumda yani yüzde 33 oranında kaldığı dikkat çekti. Bu noktada çocuklu ailelerde eşin olması ve olmamasının neredeyse tıpkı yalnızlık hissiyatını yaşatması olumsuz bir bulgu olarak değerlendirildi.

Sonuçlara nazaran çocukların aileden ayrılmasıyla yalnızlık düzeyi, bekârken yalnız yaşanılan duruma yani yüzde 38’e geri döndüğü gözlendi.

Coğrafi bazda en yalnız bölge: Güneydoğu Anadolu

Coğrafi bölgeler bazında yalnızlık hissi incelediğinde, Güneydoğu Anadolu’da ikamet edenlerin yüzde 40’ının kendini sık sık yalnız hissettiği görüldü. Bu bölgeyi İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri yüzde 39 ile takip etti. Marmara Bölgesi yüzde 29 ile, Doğu Anadolu Bölgesi ise yüzde 30 ile en düşük yalnızlık hissiyatına sahip bölgeler olarak saptandı.

Gelir seviyesi arttıkça yalnızlık hissiyatı düştü

Araştırmada gelir seviyesinin toplumsallaşmak, bağlantı kurmak manasında kişinin yalnızlık hissiyatını etkileyen kıymetli kriterlerden biri olduğu bulgulandı. Orta katman ve yoksul olarak kendini tanımlayan kümenin yüzde 44’ü, varlıklı ve orta katman üstü kümenin ise yüzde 30’unun kendini sıkça yalnız hissettiği görüldü. Ortada önemli bir farkın bulunduğu araştırmaya nazaran varlıklı tabakadakiler yalnız kaldıklarında lokanta, kafe, AVM’lerde arkadaşları ile buluşup yalnızlıklarını paylaşarak gidermeye çalışırken, orta katman ve yoksul kümenin meskende vakit geçirdiği ve yalnız kaldığı görüldü.

Yalnızlık zıt manaları çağrıştırdı

Araştırmada iştirakçilerden yalnızlığın kendilerinde hangi çağrışım yaptığını üç sözle ifade etmeleri istendi. Bu sözler ortasında en öne çıkan söz yüzde 10 oranında “Huzur” oldu. Olumlu bir mana söz eden “Huzur” kavramını, yüzde 5 ile “Mutsuzluk” ve yüzde 5 ile “Hüzün” üzere negatif manalı kavramlar takip etti. Toplamda bakıldığında iştirakçilerin yüzde 72’si daha fazla yalnızlığı negatif bir his olarak tanımlarken, daha düşük seviyede yani yüzde 28 oranındaki iştirakçi ise müspet bir his olarak tanımladı.

Pandemi devri yalnızlığı nasıl etkiledi?

“Pandemi periyodunda kendinizi yalnız hissetme durumunda bir değişiklik oldu mu?’’ sorusuna iştirakçilerin yüzde 24’ü kendini o periyotta daha çok yalnız hissettiğini belirtirken, yüzde 15’i ise pandemi sürecinde yalnızlık hissiyatının azaldığını belirtti.

Pandemi öncesi yurtta kalan gençlerin konutuna dönüş yaptığında yalnızlığı azalırken, arkadaşlarına hasret duyan gençlerin kendini daha çok yalnız hissettiği görüldü. Bilhassa olağan vakitte dışarıda arkadaşları ile etkileşime geçen yüksek eğitimliler, bekarlar pandemide kendini daha fazla yalnız hissetmeye başladı. Erkekler, 55 yaş üstü bireyler, emekliler, profesyoneller, dul / boşanmış bireyler ise başka kümelere göre daha fazla pandemi ile birlikte yalnızlık hissiyatlarında bir değişiklik olmadığını belirtti.

Yalnız kaldığımızda konutta vakit geçiriyoruz

Katılımcıların kıymetli bir kısmı yani yüzde 70’i yalnız kaldığında ağır olarak meskende vakit geçirirken; yüzde 56 oranındaki iştirakçiler internette vakit geçiriyor. İştirakçilerin yüzde 37’si uyuduğunu, yüzde 36’sı kendisini paklığa ve yemek hazırlığına verdiğini, yüzde 30’u ise kitap okuduğunu kaydetti.

Araştırmada daha az yalnız hissetmek için, kendisini dışarı atıp AVM/Çarşı-pazara ya da yürüyüşe arkadaşları ile gidenlerin, STK/dernek ziyaretleri yapanların, maç izlemeye / stadyuma gidenlerin, sevdiği insanları ziyaret edenlerin, konuk ağırlayanların istatistiki olarak yalnızlığının daha düşük düzeyde olduğu görüldü.

Dertleşecek birilerine muhtaçlığımız var

Görüşülen bireylerin yüzde 23’ü sık sık dertleşecek birini bulamadıklarını belirtti. İştirakçilerin yüzde 61’i arkadaşları ile yüzde 33’ü kardeşleri ile yüzde 29’u ise eşleri ile dertleştiğini söyledi. Arkadaş etrafının ve kardeş sahipliğinin değeri burada da görüldü. Araştırma sonuçları evli çiftlerin yarısının bir arkadaşı, yarısının ise eşi ile dertleştiğini ortaya koydu. Böylelikle evlilikte eşlerin birbirini anlamasının ve birbirinin sıkıntı ortağı, arkadaşı olmasının gerekliliği ortaya çıktı. Çünkü dertleşecek birini bulamayan şahısların yüzde 68’i kendini sıkça yalnız hissettiğini belirtti. Ayrıyeten şahısların yüzde 21’i annesi, yüzde 6’sı babası ve yüzde 13’ü çocukları ile dertleştiğini söyledi. Sonuçlar aile içi irtibatın de geliştirilmesi gerektiğini ortaya koydu.

Kalabalıklar içinde yalnızız

Katılımcıların ne sıklıkta yalnız kaldıkları da soruldu. Şahısların yüzde 38’i hiç (hiç+nadiren), yüzde 23’ü orta sıra, yüzde 40’ı ise sık (sık sık+her zaman) yalnız kaldığını belirtti. Hiç yalnız kalmadığını belirten, etrafında daima insan olduğunu lisana getiren iştirakçilerin bile yüzde 13’ü sık sık yalnız hissettiğini, yüzde 28’i de orta sıra yalnız hissettiğini lisana getirdi. Sonuçlar beşerlerle çevrili olsak da yalnızlık hissi yaşandığını gösterdi.

Yalnızlık mutsuzluğu getiriyor

2019 yılında yapılan araştırmada yalnız hissedenlerin hissetmeyenlere nazaran 2,5 kat daha fazla mutsuz hissettiği görülürken; 2022 yılında bu oran 3,5 kat farka kadar çıktı. Yalnız hissetmeyenlerin yüzde 70’i hayatından keyifli olduğunu belirtirken, sık sık yalnız hissedenlerin yalnızca yüzde 19’u keyifli olduğunu belirtti. Meğer ki yalnız kalınca mutsuz hissedenlerin yüzde 43’ü hayatından memnun olduğunu belirtirken, yalnız kalınca memnun hissedenlerin ise yüzde 57’si hayatından keyifli olduğunu lisana getirdi.

Sanal ortamda toplumsallaşma isteği daha çok yalnızlaştırıyor

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı ve Method Research Company Pazarlama Yöneticisi Hale Aslı Kılıç, araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde aile hayatında yalnızlık kavramının günümüzde kıymetli bir durum olarak karşımıza çıktığını belirterek şunları söyledi:

“Kentleşmenin getirdiği ömür biçimi, çağdaş hayatın insanı kişisel hudutlara hapsetmesi, dijitalleşme, paylaşma ve dayanışmanın azalması aile içi inançlı toplumsal bağların zayıflamasına ve vakitle yalnızlık yaşantılarının oluşmasına neden olmaktadır. Ailede bireylerin birbirinden uzaklıklı olması, pandemi ile birlikte arkadaş ve akraba bağlarının azalması da yalnızlık hissiyatını güçlendirmiştir. Aile dışındaki toplumsallaşma araçları bireyin sevgi, itimat, bağlılık ve ilişkin olma üzere duygusal gereksinimleri karşılamada yetersiz kalmakta, bireyin yalnızlık hissi artmaktadır. Hatta bir aileyle birlikte birebir çatı altında bulunan bireyler bile öteki aile üyeleriyle güçlü ve inançlı toplumsal bağlar kuramadıkları vakit kendilerini daha yalnız hissetmektedirler. Ayrıyeten bu duruma deva aramak hedefiyle akıllı telefonlara kilitlenerek toplumsal ağların yarattığı yeni toplumsallıklar içinde yalnızlığı gidermeye çalışan birey daha da yalnızlaşabilmektedir. Ailenin birey üzerindeki tesiri üye sayısının fazlalığı açısından değil, üyeler ortası münasebetlerin yoğunluğu açısından değer taşımakta ve aile kümesindeki zayıflayan bağlar bireyi etkilemektedir. Aile içi irtibatın sağlıklı olma oranı aile ortamındaki itimat hissinin yoğunluğu, kişinin hayata tutunabilmesini ve yalnızlık hissinin üstesinden gelmesini sağlamaktadır. Bu bağlamda aile içi inanç hissinin ve ilgilerin kuvvetlenmesi ehemmiyet arz eden bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır.”