Kanser tedavileri artık butik hale geldi

TÜRK Tıbbi Onkoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Nil Molinas Mandel, günümüzde kanser tedavilerinin seyrini değiştiren genetik profilleme sayesinde artık ‘konfeksiyon’ değil ‘butik’ tedavilerin öne çıktığını söyledi. Prof. Dr. Mandel, “Örneğin yumurtalık kanserinde metastatik hastalarda bile evvelce hayatta kalma müddeti 1 yılı geçen hasta azdı. Bu kümede ömür müddetleri 4-5 yıla çıktı, daha da yeni mutasyon tahlilleriyle dirençli hastalarda farklı ilaç seçeneği talihi arttı” dedi. Genetik ve Farmakoloji Uzmanı Dr. Gülay Özgön ise kanser tedavi protokollerinde neredeyse 6 ayda bir, bilimsel gelişmeler yaşandığını vurguladı ve “Tümörde çok önemli bir yapay zeka var. Onu yenmenin yolu ise genetik profillemeden geçiyor” dedi.

Yaklaşık 40 yılını onkoloji uzmanlığına veren ve bu alanda Türkiye’nin tanınmış isimleri ortasında yer alan Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Üyesi, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kısmı Medikal Onkoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nil Molinas Mandel, moleküler seviyedeki genetik testler sayesinde, kanser tedavisinde ihtilal yaşandığını söyledi. Prof. Dr. Mandel, bu sayede bireye özel tedaviler oluşturulabildiğini ve bazen hiç umut kalmayan hastalarda dahi tedavi protokollerinin olumlu istikamette baştan aşağı değişebildiğini kaydetti. Amerikan biyoteknoloji şirketi Illumina dayanağı ve Kuşaklar Genetik Hastalıklar Kıymetlendirme Merkezi mesken sahipliğinde geçtiğimiz hafta İstanbul’da yapılan sempozyumda, genetik dünyası ve onkoloji uzmanları, genetik alanındaki gelişmelerin, kanser teşhis ve tedavisindeki yerini pahalandırmak üzere bir ortaya geldi. Dünyanın biyobelirteç araştırma geliştirme ve moleküler teşhis konusundaki en güçlü enstitülerinden biri olan Heidelberg Üniversitesi Patoloji Enstitüsü’nden Dr. Daniel Kazdal ile Türk onkoloji uzmanlarını buluşturan bilimsel toplantıda, kapsamlı moleküler profillemenin, kanserde yarattığı fark ve kanser biyobelirteçlerindeki son bilimsel gelişmeler ele alındı. Toplantının moderatörlüğünü yapan Prof. Dr. Nil Molinas Mandel, kanser alanında genetik ve biyoteknolojideki gelişmelerle büyük bir ihtilal yaşandığını kaydederek, onkoloji dünyasının kanserleri artık cinslerine nazaran değil, hastadaki moleküler sistemine nazaran ele aldığını vurguladı ve kıymetli bilgiler verdi.

‘ARTIK BUTİK TEDAVİ UYGULUYORUZ”

Prof. Dr. Mandel, ‘Kanser asrımızın en endişeli hastalığı. Ancak kanserde çok fazla yenilik oldu. Asrın buluşları diyebileceğimiz, hastalığın ve hastaların genetik yapılarını, moleküler özelliklerini ve değişik etaplarda kanda dolaşan tümör hücreleri dahil olmak üzere hastalığın seyrini takipte çok büyük evreler ve yeni ufuklar belirdi. ‘Eskiden bizim yaptığımız konfeksiyonmuş’ diyoruz artık kendi ortamızda. Artık, ‘butik’ çalışıyoruz; bireye özel tedaviler planlıyoruz ve bu şahsa özel planladığımız tedavileri hayata geçirebilmek için istiyoruz ki bunu tetikleyen bir mutasyon varsa, onu gösterelim. İşte bunun için de hem kanserli dokudan alınan örnekler, o yetersiz olursa kandan alınan örneklerle moleküler testler yapıyoruz. Bu, her kanser için çabucak hemen artık kaçınılmaz oldu” dedi.

‘HASTALARDA ARTIK YILLARCA SAĞ KALIM SAĞLAYABİLİYORUZ”

Genetik profillemenin başlarda iki gen, üç gen için yapılabildiğini, artık ise genetik alanındaki gelişmeler sayesinde yeni geliştirilen moleküler gen panelleri ile yüzlerce mutasyona bakılabildiğini vurgulayan Prof. Dr. Mandel, kelamlarını şöyle sürdürdü: ‘İşin heyecan verici tarafı da bu. Çünkü bazen her şeye dirençli üzere görünen bir hastada yapılan moleküler profilleme sonucu bakıyoruz ki, hiç beklemediğimiz, bizim sürücü ya da ‘driver mutasyon’ dediğimiz tetikleyici mutasyonlara sahip çıkabiliyor ve hastalığın tedavisi, programı, baştan aşağı değişebiliyor. Bugün akciğer kanserinde, göğüs kanserinde yahut kolorektal kanserlerde ki, bunlar en sık görülen kanserler, çok kıymetli gelişmeler oldu bu sayede. Artık daha aktif ve daha az yan tesirli tedaviler vermeye başladık. Evvelden over yani yumurtalık kanserinde yapacağımız pek fazla bir şey yoktu. Yalnızca standart kemoterapi veriyorduk. Daha sonra gayesi tedaviler geldi, onun gerisinden da DNA tamir düzeneklerini bozan, durduran çalışmalar gösterdi ki yumurtalık kanserinde artık yeni tedavi seçenekleri son derece değerli. Metastatik hastalarda 1 yıl hayat talihi çok az derken, bugün bu mühletin 4-5 yıla kadar çıktı. Daha daha yeni mutasyon tahlilleri de dirençli hastalarda farklı ilaç seçeneklerini ortaya koyma bahtı verdi. Göğüs kanserinde de birçok yeni mutasyon tanımlandı. Evvelce Her-2 olumlu hastalık diyorduk, artık Her-2 düşük olumlular çıktı. Hasebiyle tedavide de seçenekler arttı.”

‘KANSER TÜMÖRÜ EN BÜYÜK YAPAY ZEKA”

Nesiller Genetik Hastalıklar Kıymetlendirme Merkezi Kurucusu, Genetik ve Farmakoloji Uzmanı Dr. Gülay Özgön ise biyoteknoloji alanında yaşanan bilimsel gelişmeler sayesinde kanserin artık romatoid artrit üzere kronik bir hastalık olma yolunda olduğunu vurgulayarak, ‘Tümörün aklı hepimizden büyük. Çok büyük bir yapay zeka var tümörün içinde. O da hayatta kalabilmek için çok farklı yolakları kullanarak, farklı mutasyonlar geliştiriyor. Teknoloji ve genetik ilerledikçe aslında, hastalar da fark ediyorlar ki evvelce komşusuna yahut bir yakınına uygulanan tedaviler, kendisinde farklılaşmış durumda. ya da birebir hastaya bir yıl evvel uygulanan bir tedavi, bir halde progresyon (kötüleşme) yahut düzelme nedeniyle bir yıl sonra değiştirilebiliyor. Bütün bunlar aslında bilimin ışığında, bilim desteği ile yapılıyor” dedi.

GENETİK SAYESİNDE TÜMÖRÜN LİSANI ÇÖZÜLÜYOR

Bugün FDA tarafından onaylanan pek çok gelişmiş genetik profilleme testlerinin ülkemizde de uygulanmaya başlandığına dikkat çeken Dr. Özgön, kelamlarını şöyle sürdürdü: ‘Neden daha geniş profilleme testi yapılması gerekiyor’ Zira genetik, biyoteknolojik ilerlemeler, tümörün farklı yolaklar kullanarak farklı halde kendini tabir ettiğini ortaya koyabiliyor artık. Burada en değerli öge yalnızca gaye olabilecek ilacı bulabilmek değil, tıpkı vakitte ilacı uygularken hastada hangi yan tesirlere, hangi direnç düzeneklerine neden olabiliyor, bunu da görebilmek. ya da tahminen kost efektif dediğimiz farmako-ekonomik olarak da yararlı olabilecek, yani ülkenin sıhhat iktisadına de yarar sağlayacak bilgileri üretmek. 500 genli profillemelerde mesela hangi yolakta direnç olduğunu bularak, hastaya o ilacın faydası olup olmayacağı konusunda bir şeyler söyleyebiliyoruz. Doğal ki aslında bizim bütün maksadımız, geniş profilli genetik testlerin geri ödeme sistemlerine dahil edilerek daha ulaşılabilir olması. Uygun tüm hastaların bu tip tedavi ve teşhis modelitelerine kolay ulaşmasını arzuluyoruz. Natürel ki bu teşhis ve tedaviler bir ekip bilimsel kılavuzlar eşliğinde kullanıyor. Hangi hastaya hangi tedavi kılavuzunun uygulanması gerektiğiyle ilgili bilimsel çalışmalar ışığında karar veriliyor. Bu kılavuzların değişmesi evvelden yıllar sürerken bugün neredeyse 6 ayda bir güncelleniyor ve yenileniyor. Bu yenilen kılavuzlar eşliğinde de tedavi olasılıkları ve imkanları artıyor. Hastalar da daha uzun hayat talihine sahip olabiliyor.”