Karadeniz kıyısında günümüze ulaşabilen tek antik tiyatro

Zonguldak’ın Filyos beldesinde 2 bin 700 yıllık Tieion Antik Kenti’nde; Karadeniz kıyısında günümüze kadar ulaşabilen tek antik tiyatro olma özelliği taşıyan yapının ortaya çıkartılması için çalışmalar yeniden başladı. 10 yıllık aranın ardından başlayan çalışmalarla tiyatronun; bilim, kültür ve sanat hayatına kazandırılması planlanıyor.

Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde Tios (Tieion) Antik Kenti’nde 2006 yılında başlayan tiyatronun ortaya çıkartılması çalışmaları belirli dönemlerde sürdürüldü. Çalışmalar 10 yılın ardından Kdz. Ereğli Müze Müdürlüğü başkanlığında Zonguldak Valiliği ve TPAO’nın desteğiyle yeniden başladı. Doç. Dr. Şahin Yıldırım’ın koordinatörlüğünde başlayan bilimsel çalışmalarda tiyatronun kapasitesinin 7 bin kişilik olduğu tespit edildi.

Karadeniz kıyısında günümüze kadar ulaşabilen tek antik tiyatro olma özelliği taşıyan Tios antik tiyatrosunun ortaya çıkartılmasının ardından rölöve, restitüsyon ve restorasyon yapılarak bilim, sanat ve kültür hayatına dahil edilmesi planlanıyor. Tiyatronun oturma sıralarının önemli bir bölümünden karayolunun geçmesi, enerji dağıtım hatları ve bazı iletim hatlarının bölgeden geçmesi nedeniyle çalışmalarının ara verildiği tiyatroda çalışmalar iki hafta önce başladı.

"Karadeniz’in küçük mücevheri"

Yerbilimci, Coğrafyacı ve Gezgin William Francis Ainsworth’ın 19. yüzyılda bölgeye yaptığı gezideki hatıratında “gerçek bir Ionia kolonisi” ve “Karadeniz’in küçük mücevheri” olarak andığı antik kentteki çalışmalara değinen Bilimsel Kazı Koordinatörü Doç. Dr. Şahin Yıldırım, "Karadeniz’de önemli bir antik kent konumunda olan Tios’daki (Tieion) 2022 yılı kazı çalışmaları genel anlamıyla tiyatro ve çevresinde yürütüldü. Ve halen de devam etmekte. Tiyatro çevresinde yürütülen çalışmalar kuzey ve güney bölümlerinde ağırlık kazandı. Buradaki Roma Tiyatrosu’ndaki ilk çalışmalar 10 yıl önce başlamıştı. Ancak 10 yıllık süreçte gerek modern karayolunun hemen tiyatronun oturma sıralarının önemli bir bölümünün üzerinde bulunması gerekse hem elektrik hem de fiberoptik kablo hatlarının buradan geçmesinden dolayı buradaki çalışmaları durdurmak zorunda kalmıştık. 10 yıl aradan sonra tekrardan çalışmaları başlattık. Çalışmalar sırasında tiyatronun önemli bir bölümünün sağlam durumda olduğunu gördük. Aslına bakarsanız 19. yüzyılda bölgeyi ziyaret etmiş olan önemli gezginlerden birisi olan William Francis Ainswort hatıratında Anadolu’nun en güzel tiyatrolarından birisinin burada olduğunu ve günümüze kadar çok sağlam durumda kaldığını belirtmekte" diye konuştu.

"Karadeniz sahillerinde günümüze kadar gelebilmiş tek antik tiyatro"

Antik tiyatronun oturma sıralarındaki taşların Cenevizliler Dönemi’nde surların inşaatı, 1940’lı yıllarda da modern evlerin yapımı sırasında temellerinde kullanıldığını anlatan Şahin Yıldırım, "Yapmış olduğumuz çalışmalar sırasında tiyatronun oturma sıralarının önemli bir bölümünün söküldüğünü, 1940’lı yıllarda modern evlerin yapımı sırasında temellerinde kullanıldığını gördük. Bununla birlikte Cenevizli Dönemi’nde değerlendirilen surların inşaat sırasında tiyatronun oturma sıralarına ait bloklarla karşılaştık. Buna rağmen hala tiyatro oldukça görkemli bir vaziyette. 7 bin kişilik kapasitesinin olduğunu düşünüyoruz. Bununla beraber de Karadeniz sahillerindeki günümüze kadar gelebilmiş tek antik tiyatro. Amasra’da da bunun benzeri bulunmakta ama orada tek bir tonozu kalmış durumda. Burada ise oturma sıralarının olduğu bölümün neredeyse hepsi görünür durumda. Buradaki yapılan kazı çalışmalarını birkaç yıl boyunca devam ettirmeyi düşünüyoruz. Sonrasında ise rölöve ve restorasyon projelerini hazırlayarak bu tiyatroyu tekrardan bilim ve kültür hayatına dahil etmeyi planlamaktayız. Uzun soluklu bir çalışma. Birkaç yıl içerisinde çalışmaları tamamladıktan sonra bilim, kültür ve sanat hayatına bu yapıyı dahil etmeyi planlıyoruz" diye ifade etti.

Dron ile havadan görüntülenen Tios, Tieion, Tianon, Tium gibi isimlerle anılan 2 bin 700 yıllık antik kent bölgenin tarihine de ışık tutuyor.