Karaman haberi… Karaman’da tarihe ışık tutacak kazı çalışması 50 yıl sonra yeniden başladı

Karaman‘da tarihe ışık tutacak hafriyat çalışması 50 yıl sonra yine başladı

Doç. Dr. Adnan Baysal: “Canhasan 3 Çatalhöyük’ten erkene tarihleniyor”

KARAMAN Karaman’da Canhasan Höyükleinde hafriyat çalışmaları 50 yıl sonra tekrar başladı. Doç. Dr. Adnan Baysal, Canhasan 3 höyüğünde, Çatalhöyük’ten erken 7 bin 700’lü yıllara kadar inebilen bir tarihten kelam edildiği ve kronolojik karşılaştırma yapıldığında da Çatalhöyük’ten erkene tarihlendiğinin net bir biçimde söyleyebildiklerini belirtti.

Karaman’da, Canhasan Höyüklerindeki hafriyat çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ankara Üniversitesi tarafından 50 yıl sonra tekrar başladı.

3 tane höyükten oluşan Canhasan höyükleri, merkeze bağlı eski ismiyle Canhasan olan Alaçatı köyünde yer alıyor. Arkeolojik hafriyat çalışmaları 1960 yılında İngiliz Arkeolog Dr. David French tarafından başlatılan höyükler, aralıklarla yaklaşık 10 yıl üzere bir mühlet içinde arkeolojik hafriyat ve araştırma çalışmaları devam ettirildi. 1970 yılında Canhasan 3 üzerinde gerçekleştirilen sondaj çalışmalarından bu yana ortadan 50 yıl geçti. Bu 50 yıllık ortadan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Ankara Üniversitesi ismine, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün müsaadesi ile Canhasan Höyükleri Arkeolojik Hafriyat ve Araştırma Projesi yine başlatıldı. 2021 yılı prestiji ön hazırlık çalışmaları tamamlanan projenin 2022 yılı prestiji ile de hafriyat çalışmaları başlatıldı. Hafriyat çalışmaları Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Arkeoloji Kısmı, Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Adnan Baysal’ın başkanlığında ve tekrar kısım öğrencilerinden oluşan yaklaşık 14 kişilik bir takımla yürütüyor. Baysal, gazetecilere, 50 yıllık ortanın akabinde tekrar Canhasan 3 höyüğünde hafriyat çalışmalarına başladıklarını söyledi. Baysal, bu çalışmanın en temel özelliklerinden bir adedinin Yakın Doğu arkeolojisi ile İç Anadolu Arkeolojisinin nasıl birbiriyle bağ içerisinde olduğunu anlamak için höyükte hafriyat çalışmalarına başladıklarını belirtti.

“Burası çanak çömleksiz Neolitik yani çanak çömlek yapmayı bilmeyen cilalı taş periyoduna ait”

“50 yıl evvel tahminen de burada yapılan çalışmalar devam etmiş olsaydı Türkiye arkeolojisi tahminen de çok daha farklı bir yerde olabilirdi” diyen Baysal, “50 yıl öncesinde İngiliz arkeoloji Dr. David French tarafından yapılan çalışmalar maalesef 60’lı yıllarda Çatalhöyük’le birebir vakitte başlatılmasına karşın 10 yıl üzere bir mühlet içerisinde sonlanmış oldu. David French’in yapmış olduğu çalışmalar çoklukla Canhasan 1 üzerinde ağırlaştığı için çalışmalar daha çok Neolitik devir ve Kalkolitik periyot üzerine odaklandı. Biz şu anda Canhasan 3 üzerindeyiz ve burası çanak çömleksiz Neolitik yani, çanak çömlek yapmayı bilmeyen cilalı taş periyoduna ilişkin insanların yaşamış olduğu bir yerleşim alanındayız” dedi.

Baysal, bu yerleşim alanının kendileri için çok kıymetli olduğunu aktararak, “Birinci nedenlerinden bir tanesi yakın Doğu dediğimiz vakit yani bunun içerisinde Fırat ve Dicle algısını da içine aldığımızda yani Göbeklitepe üzere, Karahan Zirve üzere birçok kıymetli merkezde ortaya çıkarılan arkeolojik buluntuların çabucak yanımızda bulunan Çatalhöyük üzere 2 yerleşmenin ortasına koyabileceğimiz bir noktada. Kronolojik açıdan ikisinin ortasında bir yerde olduğunu düşünüyoruz. Bu çalışmada bunları hem kültürel manada hem kronolojik manada sabitleyecek ve kanıtlayacak bir potansiyele sahip bir höyük burası” diye konuştu.

“Çatalhöyük’ten çok daha erken denebilecek bir yerleşmedeyiz”

Kazı çalışmalarına başladıktan sonra mimarinin ortaya çıkmaya başladığını söz eden Baysal, “Şimdi burada yapılan çalışmalar çabucak görmüş olduğunuz üzere gerimde yüzeyden çok az bir halde aşağı inmemize karşın çabucak mimari o devirdeki insanların yaşamış olduğu meskenlere ilişkin yapılar ortaya çıkmaya başladı. Bu yapılar bizim gözlemlediğimiz kadarıyla ve 1960’lı yılların 69 ile 70’te de David French’in yapmış olduğu küçük bir sondajda da tespit etmiş olduğu üzere meskenlerin içerisinde kırmızı boyalar var. Bu kırmızı boyalar bizim için yabancı değil, tıpkı şey artık Çatalhöyükte de var. Çatalhöyük’ü meşhur eden dünyaya tanıtan özelliklerinden bir tanesi. Fakat burada Çatalhöyük’ten çok daha erken denebilecek bir yerleşmedeyiz. Zira çatal ve çanak çömlek burada yok. En azından bunu söyleyebiliriz. Münasebetiyle burada meskenlerin duvarlarına kırmızı boya olması, tabanlarında kırmızı boya olması da tahminen de Çatalhöyük üzere dünya çapında bir höyüğün sanatsal manada ulaşmış olduğu noktanın başlangıcı olarak kabul edebileceğimiz bir noktadayız” formunda konuştu. Baysal, öteki kültürel ve teknolojik manada değerlendirdiği vakit da buranın kuzey Mezopotamya tahminen de Fırat ve Dicle havzasıyla ilişkisi olacağını düşündükleri için burasının kendileri için çok büyük bir kıymet arz ettiğini lisana getirdi.

“Canhasan 3 Çatalhöyük’ten erkene tarihleniyor”

Projenin en az 20 yıl sürebileceğinin altını çizen Baysal, “Buradan David French’in 1969 ve 1970 yıllarında yapmış olduğu sondaj da ele geçirmiş olduğu birtakım gereçler üzerinden yapılabilecek tarihlemelerle o periyodun teknolojisine karşın elde edilmiş sonuçlar burada Çatalhöyük’ten erken 7 bin 700’lü yıllara kadar inebilen bir tarihten kelam edebiliyoruz. Hatta bunu da son vakitlerde 2020 yılında yayınlanan bir makalede bu husus lisana getirildi. Kronolojik olarak bütün bu Konya Ovası’nın boncuklu olsun Çatalhöyük olsun burası olsun bir kronolojik karşılaştırma yapıldığında Canhasan 3 Çatalhöyük’ten erkene tarihleniyor. En azından bunu net bir halde söyleyebiliriz” diye konuştu.

“Çatalhöyük’le buranın gelmiş olduğu noktayı karşılaştırdığımızda çok net bir halde görünüyor ki burası daha erken”

Canhasan Höyüklerinin Çatalhöyük’ten daha eski olduğunu söyleyen Baysal, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Ele geçirmiş olduğumuz gereçlerde, buluntularda bize şunu gösteriyor ki tahminen de Çatalhöyük’ün öncüsü olan bir insan kümesi burada bir göl kenarında, akarsu kenarında yerleşmiş. Bir hayatı başlatmış. Tahminen de birinci tarıma geçiş yahut hayvanları evcilleştirme basamağı burada başlamış olabilir diye düşünüyoruz. Bunu anlayabilmemiz için de çalışmalarımızı ilerletmemiz gerekiyor. Çatalhöyük’le buranın gelmiş olduğu noktayı karşılaştırdığımızda çok net bir halde görünüyor ki burası daha erken. Çanak çömlek kullanan bir topluluktan kelam etmiyoruz. Tahminen de onlar birinci kez yakınımızda Pınarbaşı var onlar daha erkene tarihlenen bir insan kümesi. Kamp alanı olarak yerleşilmiş, süreksiz dönemlik yerleşme olarak düşünürsek Pınarbaşı’yı tahminen de o beşerler artık yerleşebilecekleri en uygun noktayı burası olarak görerek gelip buraya yerleştiler. Tahminen buradan iç Anadolu’ya hakikat Boncuklu olsun, Çatalhöyük üzere yerleşmeler olsun büyük bir topluklar var burada yaşayan. Bu insanların tahminen birbirleriyle akrabalık bağlantıları var. Bunları burada çözüp anlayabilmemiz gerecek tek nokta Canhasan 3 anahtar yerleşme olarak duruyor.”