Prof. Dr. Nevzat Tarhan’dan çoklu kişilik bozukluğu açıklaması

Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, beynin yüzleşmeyecek kadar ağır olan travmayla baş edebilmesi için onu hastalık formuna soktuğunu belirterek, “Beyin bunu otomatik yapıyor. Şayet bunu yapmazsa şizofrenik dağılma olacak. Çoklu kişilik bozukluğu şizofreni üzere değil. Kişi bu durumu devamlı değil, vakit zaman yaşıyor.” sözlerini kullandı.

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yaptığı yazılı açıklamada, çoklu kişilik bozukluğunun nedenleri, tetikleyicileri ve tedavi prosedürleri hakkında bilgi verdi.

Çoklu kişilik bozukluğunun ilgi çeken, hakkında birçok sinema yapılmış bir husus olduğunu söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Sanatsal istikameti de çok kolay olan bir hastalık kümesi olduğu için biraz da abartarak çok sinema yapıldı. Aslında çok sık rastlanan bir rahatsızlık da değil. Sinemalardaki durumların yaklaşık yüzde 20’si doğrudur. Yüzde 80’i de ekseriyetle abartıdır.” değerlendirmesinde bulundu.

Çoklu kişilik bozukluğunun birçok çeşidi olduğuna değinen Tarhan, başka bilişsel bozukluklarla karıştırılmaması gerektiğine dikkati çekti. Tarhan, “Çoklu kişilik bozukluğunda birey, kişiliğinde süreksiz olarak bir bölünme yaşıyor. Bir kişinin his regülasyonuyla ilgili alanlar bozulduğunda bipolar bozukluk ortaya çıkmış oluyor. Algı, benlik bozukluğu da şizofreni oluyor. Algı, bellek, şuur ve kimlik süreçlerindeki bozulma olan durumlarda çoklu kişilik bozukluğu oluyor.” bilgilerini verdi.

“Beyin travmayı daha kabul edilebilir bir savunmayla hastalık formuna sokuyor”

Prof. Dr. Tarhan, bireyin A kişiliği yaşarken bir anda “alter kişilik” de denilen alternatif kişilik şeklinde bir kişiliğe büründüğünü belirterek, “Birden çocuklaşıyor. Çocuk üzere davranıyor, çocuk üzere konuşuyor. Çocuksu şeyler yapıyor. ya da farklı durumlar ortaya çıkabiliyor. Örneğin, bir hadisem vardı; babası emekli subay olan bir kız çocuğuydu. Kızın o alter kişiliği ortaya çıktığı vakit onbaşı, çavuş diye tanımlıyordu insanları ve buyruklar veriyordu.” tabirlerini kullandı.

Kişilik bozukluklarında çocukluk çağı travmalarının çok değerli olduğuna dikkat çeken Tarhan, şunları kaydetti:

“Kişi çocukluk çağında bir travma yaşıyor. Bu çözülemeyecek, yüzleşip konuşulamayacak bir travma. Beyin o travmayı daha kabul edilebilir bir savunmayla bu türlü bir hastalık formuna sokuyor. Beyin bunu otomatik yapıyor. Şayet bunu yapmazsa şizofrenik dağılma olacak. Kendi kendine konuşan, hayal kuran bir beyin bölgesi oluşacak. Büsbütün izole olup gerçeklerden kopacak. Çoklu kişilik bozukluğu şizofreni üzere değil. Kişi bu durumu devamlı değil, vakit zaman yaşıyor.”

Genetik faktörünün yatkınlık formunda görüldüğüne de değinen Tarhan, “Anne ve babada, yakın akrabalarda varsa çocuk da gerilim altında bunu bir savunma olarak kullanıyor. Çocukluk çağı travması varsa da o çözülmemiş travmayı ilerde bu halde söz edebiliyor. Bu şuurlu olarak yapılmıyor, zati sorun orda. Algı ve bellek farklı çalışıyor. Kişi o periyodu yaşıyor, unutuyor birden fazla vakit. Neden yaptığını, nasıl yaptığını anlatıyorsun, büsbütün farklı bir şuur durumu oluşmuş bireyde. Onun için tedavisinde hipnoz çok işe yarıyor, hipnoz kullanıyoruz.” açıklamasında bulundu.

“‘Cin musallat oldu’ kültürel bir sendrom”

Prof. Dr. Tarhan, kültürümüzde var olan ‘cin musallat oldu’ kavramının dissosiyatif bozukluğun kültürel versiyonu olduğuna değinerek, “Ancak bu durum dissosiyatif tanısı almıyor. Kültürel bir öğreti olduğu için kültüre mahsus sendrom olarak isimlendiriliyor. Bu şahıslar de doğal sağlıklı değil ancak onlarda şuur yerinde. Kültürel olarak inandıkları için rahatlıkla yönlendirilebiliyorlar. Mesela reenkarnasyon olayları çok çıkıyor. Çıkmasının sebebi de o bölgede kültürel olarak öğreti var. Kişi, çocukluk yıllarında bir şeyler yaşıyor, sonra unutuyor lakin ileri yaşta bir şeyler anlatmaya başlıyor.” bilgilerini verdi.

Konuyla ilgili literatüre giren bir olaydan da bahseden Tarhan, şunları kaydetti:

“Bir kişi baş travması geçiriyor ve ağır bakıma yatıyor. Ağır bakımda İtalyanca bir şeyler konuşuyor kendi kendine. Ağır bakım uzmanı da merakla kaydediyor konuşmaları. Kişi ağır bakımdan çıkıp güzelleştiğinde ona konuşmaları dinletiyorlar. ‘Ben İtalyanca bilmiyorum ki’ diyor. Pekala, nasıl oldu? Bu olay çabucak reenkarnasyon diye yorumlanıyor. Araştırıldığında ise 2-3 yaşlarındayken İtalyan kökenli bir bakıcısının olduğu ortaya çıkıyor. 0-3 yaş ortası olduğu için hatırlamıyor fakat beyin onu kaydetmiş. Travmayla birlikte de onlar ortaya çıkmış. Beynin çoğundaki öğrenmenin denetimi kalktığı için birinci öğrenmeleri ortaya çıkıyor.”

“Ayrı bir kimliği ve özgeçmişi oluyor, onu yaşıyor…”

Nevzat Tarhan, çoklu kişilik bozukluğunun çok kolay tanımlanabileceğini aktararak, “Kişi bazen çok olgun bazen çocuk üzere davranışlar sergiliyor, kendi kendine konuşuyor, gülüyorsa ve bunları hatırlamıyor yahut reddediyorsa orda beynin bir bölgesindeki ‘alter kişilik’ devreye giriyor demektir. Kişiyi bu durumla çabucak yüzleştirirseniz, sorgulayıp bu durumdan çıkabiliyor. Terapilerde, kökleşmiş olan kişilik yapısına tekrar dönmesi sağlanabiliyor. Benlik algısı tekrar toparlanabiliyor. Bu nedenle alternatif kişilik tarifini gerçek yapmak gerekiyor. Örneğin kimi şahıslarda, kendi içinde otobiyografik bir hafızası olabiliyor. Kendi farklı bir kimliği özgeçmişi oluyor ve onu yaşıyor. Bunu gözlemleyerek ve sorgulayarak anlayabiliyorsunuz. Bu kişi ekseriyetle çocukluk çağı travmasına dönüyor, fizikî ve cinsel istismar çok görülüyor.” açıklamasında bulundu.

Çoklu kişilik bozukluğunda, kişinin günlük ömür aktivitelerinin etkilendiği, irtibat fonksiyonelliği ve aile ahenginin bozulduğu durumlarda tedaviye başvurulması gerektiğini belirten Tarhan, “Tedavide iki protokol uygulanıyor. Bunlar ilaç ve psikoterapi. Bazen ilaç tedavisi kâfi olmuyor, travma çalışması yapılıyor. Çözülmemiş travmasına mantıksal bir çözümleme getiriliyor. Meta bilişsel tedavi denilen yeni bir formül var. Bu prosedürle kişi yaşanılan travmayı çözemezse de kabullenip yönetebiliyor. Bireye bu tedavi uygulandığında, o travma artık beyinde sessiz hale geliyor. Unutulmuyor lakin uzak belleğe gönderiliyor.” bilgilerini verdi.

“Hafıza süreksiz olarak siliniyor”

Prof. Dr. Tarhan, hastalığın toplumsal hayatı bozduğunu ve ileri durumlarda hastanın yatırılması gerektiğini vurgulayarak, “Belleği silen elektriksel tedavilerle hafıza süreksiz olarak siliniyor. Kişi gerekli şeyleri hatırlıyor, gereksizler uzak belleğe gönderiliyor. Bir de klinik hipnoz tekniği var. Bunun için kişinin evvel uzmana güvenmesi lazım. Güvenirse kendini bırakır, dikkatini verir beden bir pencere açar ve uzman, beyninde dolaşır. Hipnoz denilen şuurlu uykudur yahut şuuru açıktır lakin denetimi diğerine bırakmıştır. Beynimizde duygusal bir radar var, beynin hangi bölgesine giderse o bölgelerdeki bilgileri kullanıyor. Uzman, kişinin geçmişini biliyorsa, o geçmişe nazaran travmalarını buluyor. Onun için artık tehdit ve tehlike olmadığını söylüyor. Bunun bir devası, tahlili olduğu üzere olumlu pekiştirmeler yaparak dehşetlerini gideriyor. Birkaç seanslık telkin çalışmasıyla kişi güzelleşebiliyor. Lakin kişinin tedaviye tam teslim olması lazım. Hipnoz telkine açık bireylerde çok işe yarıyor. Polis ve asker üzere komut almaya alışkın şahıslar telkine açık oldukları için kolay hipnoza girerler. Lakin her şeyi sorgulayan, bilimsel kimliği olan birini kolay kolay sokamazsınız hipnoza.” değerlendirmesinde bulundu.

Çoklu kişilik bozukluğunda bir şahısta üçten fazla kişilik görmediğini de lisana getiren Tarhan, “Filmlerde çarpıcılık beklendiği için olayları abartıyorlar, 20 tane kişilik gerçekçi değil.” tabirini kullandı.