Psikedelik uyuşturucular depresyonu nasıl tedavi edebilir?

Halüsinojenik mantarlar tıbbi faydaları için umut vadediyor, fakat depresyon tedavisine nasıl yardımcı olabileceklerini lakin artık anlamaya başlıyoruz.

Depresyon teşhisi konan şahısların yaklaşık yüzde 30’u antidepresanlarla tedaviye cevap vermez. Bu, hastalar ortasındaki biyolojik farklılıklara ve ilaçlara karşılık vermenin çoklukla uzun vakit almasına bağlı olabilir, birtakım beşerler da bir mühlet sonra pes eder. Bu nedenle, depresyonlu bireylerin kullanabileceği ilaç çeşitlerinin hemen genişletilmesinde yarar var.

Son yıllarda ise dikkatler “büyülü mantarlar”daki faal bileşik olan psilosibin üzere psikedeliklere çevrildi. Kansere bağlı anksiyete ve depresyon da dahil olmak üzere depresyonu süratle tedavi edebileceğini gösteren bir dizi klinik araştırmaya karşın psilosibinin, beyindeki depresyonu hafifletmek için gerçekte nasıl bir tesir ettiği hakkında çok az şey biliniyor.

New England Journal of Medicine ve Nature Medicine’de yayımlanan iki yeni araştırma, bu gizemli sürece biraz ışık tuttu.

, beynin serotonin ismi verilen bir kimyasala yansısını değiştiren bir halüsinojen. Karaciğer tarafından parçalandığında (“psilosin” olarak), şahıslarda değişen bir şuur ve algı durumuna neden oluyor.

Fonksiyonel MRI (Manyetik rezonans görüntüleme- kısaca, fMRI) beyin taramasını kullanan evvelki çalışmalar, psilosibinin, birtakım bilişsel fonksiyonları düzenlemeye yardımcı beynin bir alanı olan “medial prefrontal korteks”teki aktiviteyi azalttığını gösterdi. Bu bilişsel fonksiyonlar ortasında dikkat, engelleyici denetim, alışkanlıklar ve hafıza dahil olmak üzere kimi kabiliyetler yer alıyor. Bileşik, ayrıyeten bu alan ile hafıza ve hisleri düzenlemede rol oynayabilecek bir alan olan posterior singulat korteks ortasındaki temasları da azaltıyor.

Bu iki beyin bölgesi ortasında faal bir irtibat, olağanda beynin “varsayılan mod ağının” bir özelliği. Bu ağ, dinlenip içsel olarak odaklandığımızda, tahminen geçmişi hatırladığımızda, geleceği hayal ettiğimizde yahut kendimizi ya da diğerlerini düşündüğümüzde etkin hale geliyor. Psilosibin, ağın aktifliğini azaltarak, iç “öz”ün kısıtlamalarını ortadan kaldırıyor olabilir. Hakikaten büyülü mantar tüketenlerin, etraflarındaki dünyaya ait artan algı ile “açık bir zihne” sahip olduğu bildiriliyor.

İlginç bir halde, ruminasyon, yani bilhassa de kendisi hakkında olumsuz niyetlere “sıkışmış” olma durumu, depresyonun ayırt edici bir özelliği. Ayrıyeten, daha yüksek seviyede olumsuz ruminasyona sahip hastaların, varsayılan mod ağının çalışmayan başka ağlara kıyasla artan aktifliğini gösterme eğiliminde olduklarını biliyoruz. Bu da bu insanların sözün tam manasıyla etraflarındaki dünyaya daha az hassas hale geldikleri bir durumu ortaya çıkarıyor.

Bununla birlikte, depresyon semptomlarının bu değişmiş aktiviteye neden olup olmadığı yahut daha faal bir varsayılan mod ağına sahip olanların depresyona daha yatkın olup olmadığı görülmüş olacak.

Psilosibinin nasıl çalıştığına dair en ikna edici delil, daha evvel hiç yapılmamış bir şey olan, psilosibin alan bir küme depresif insan ile mevcut antidepresan ilacı esitalopram alan hastaları karşılaştıran ve çift-kör çalışma formülüyle rastgele yapılan bir deneyde görüldü. Çalışma, fMRI beyin taramaları kullanılarak daha ağır bir halde tahlil edildi. Sonuçlar, yakın vakitte yapılan öteki bir klinik deneyden elde edilen başka fMRI bulgularıyla karşılaştırıldı.

FMRI ölçümleri, birinci psilosibin dozundan yalnızca bir gün sonra, beynin çeşitli ağları ortasındaki kontakta genel bir artış olduğunu ortaya çıkardı. Bu, şiddetli depresyonu olanlarda tipik bir biçimde azalıyor. Varsayılan mod ağı tıpkı anda azaltılırken, öteki ağlarla ortasındaki temas da artırıldı. Evvelki, daha küçük çalışmalar da yedeklendi.

Doz, birtakım insanlarda bağlantısallığı başkalarından daha fazla artırdı. Lakin araştırmalar, ağlar ortasındaki irtibatta en fazla artışa sahip olan bireylerin semptomlarında altı ay sonra en büyük güzelleşmeyi gösterdiğine işaret etti.

Öte yandan, esitalopram alan bireylerin beyinleri, tedavinin başlamasından altı hafta sonra varsayılan mod ile başka beyin ağları ortasında ilişkide rastgele bir değişiklik göstermedi. Essitalopramın daha sonraki bir vakitte değişikliklere yol açması mümkün. Lakin psilosibinin antidepresan tesirinin süratli başlangıcı, mevcut antidepresanlara cevap vermeyen beşerler için ülkü olabileceği manasına geliyor.

Çalışma, gözlenen tesirin, beyindeki “serotonerjik 5-HT2A reseptörleri” olarak isimlendirilen reseptörler üzerinde esitalopramdan daha ağır tesire sahip olan psilosibin nedeniyle olabileceğini öne sürüyor. Bu reseptörler serotonin tarafından aktive ediliyor ve varsayılan mod ağı da dahil olmak üzere ağ beyin alanları boyunca faal oluyor. Psilosibin tarafından bu reseptörlere bağlanma düzeyinin psikedelik tesirlere yol açtığı esasen bilinen bir şey. Aktivasyonlarının ağ irtibatında değişikliklere tam olarak nasıl yol açtığı ise hala keşfedilmeyi bekliyor.

Geleneksel antidepresanların sonu mu geliyor?

Bu, depresyon tedavisi için beyin ağlarının değiştirilmiş aktivitesinin gerekli olup olmadığı sorusunu da gündeme getiriyor. Klasik antidepresan kullanan pek çok kişi, antidepresansız semptomlarında bir güzelleşme olduğunu bildiriyor. Aslında çalışma da tedaviye başladıktan altı hafta sonra her iki kümenin da semptomlarında düzgünleşme bildirdiğini gösterdi.

Bununla birlikte, kimi depresyon derecelendirme ölçeklerine nazaran, genel zihinsel sıhhat üzerinde en büyük tesire sahip olan şey psilosibindi. Ve psilosibin ile tedavi edilen hastaların daha büyük bir kısmı, esitalopram ile tedavi edilenlere kıyasla klinik bir karşılık gösterdi (yüzde 70’e karşı yüzde 48). Psilosibin kümesinde daha fazla hasta da altı haftada hala remisyondaydı (yüzde 57’ye karşı yüzde 28). Birtakım hastaların hala psilosibine karşılık vermemesi yahut tedaviden sonra nüksetmesi, depresyonu tedavi etmenin ne kadar sıkıntı olabileceğini gösteriyor.

Dahası, ruh sıhhati uzmanları, deneme sırasında ve sonrasında her iki tedavi kümesinin yanında bulundu. Psilosibinin başarısı büyük ölçüde alındığı ortama bağlı. Bu, kendi kendine ilaç tedavisi için psilosibin kullanmanın makus bir fikir olduğu manasına geliyor. Ayrıyeten hastalar, psikoz ve öteki yan tesirler riskinden kaçınmak için geçmişlerine dayalı olarak psilosibin takviyeli tedavi için dikkatle seçildi.

Uyarılar ne olursa olsun, bu çalışmalar inanılmaz derecede umut verici. Bizi depresyonlu hastalar için mevcut tedavi seçeneklerini genişletmeye daha da yaklaştırıyor. Üstelik, içselleştirilmiş olumsuz niyet süreçleri yalnızca depresyona mahsus değil. Vakitle, bağımlılık yahut anksiyete üzere öteki bozukluklar da psilosibin takviyeli tedaviden yararlanabilir.