Sanat terapisi demans riskini azaltıyor

Ergoterapi ile hayattaki farkındalığın artırılması hedefleniyor

Ergoterapinin çalışma alanları, şahısların günlük omurundaki aktivitelerin bütününü kapsıyor. Ergoterapistlerin muhtaçlık duyduklarında sanat terapisine başvurabildiklerini belirten uzmanlar, bu sayede ergoterapistlerin kişinin aktiviteye iştiraki artırmayı, hayatındaki farklılıkları artırmayı, sıhhati güzelleştirmeyi ve olumsuz tecrübelerinin tesirini azaltmayı hedeflediklerini söz ediyor. Öğr. Gör. İsa Kör, sanat terapisinin yaşlı bireylerde demans geliştirme riskini azalttığını vurgularken kukla ve boya üzere araçların da olumlu tesirler sağladığına dikkat çekti.

Dünya Ergoterapistleri Federasyonu WFOT (World Federation of Occupational Therapists) öncülüğünde her yıl 27 Ekim Dünya Ergoterapi Günü olarak kutlanıyor.

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Kısmı Öğr. Gör. İsa Kör, sanat terapisi ve ergoterapinin uyumlu ilgisinden ve sağladıkları yararlardan bahsetti.

Aktiviteler azalınca kişinin rolleri kayboluyor

Ergoterapinin çalışma alanlarının bireylerin günlük omurundaki aktivitelerinin bütününü kapsadığını belirten ergoterapist İsa Kör, “Ergoterapiyi bireyin kendine bakım, çalışma, boş vakit ve oyuna faal iştiraki olarak tanımlayabiliriz. Buna ek olarak aktivite ise insanların kendileri ile ilgilenmek, hayattan zevk almak, toplumsal ve ekonomik ortamlara katkıda bulunmak üzere kendine uğraş edindiği her şey olarak tanımlanabilir. Bireylerin hayatta bir rolü vardır. Roller ise her yaşta ve her ortam değişiminde farklılık gösterebilir. Sıhhatin bozulmasıyla kişinin aktivitelere iştirakinde azalmalar görülebiliyor. Aktivite iştirakindeki düşüş ise kişinin hayatındaki rollerin kaybolmasına neden olabiliyor. Rollerin kaybolması, kişiyi hayattaki beklentilerinde değişliklere sürüklerken şahısta aktivitedeki kayıplara bağlı olarak sıhhatin berbata gitmesiyle ilgili yıkımlar görülebiliyor. Birey hayatta kendini bedelsiz hissetme, birisine bağımlı olarak yaşama, günlük aktivitelerini yerine getirememe, yatağa bağımlı yaşama üzere durumlarla karşılaşabiliyor.” dedi.

İlk maksat ruhsal rahatsızlığı olan kişiler…

Ergoterapist İsa Kör, ergoterapistlerin şahıstaki olumsuz tecrübelerin tesirini azaltmak için aktiviteye iştiraki artırmak, kişinin hayatındaki farklılıkları artırmak, rutinler oluşturmak, sıhhati uygunlaştırmayı teşvik etmek, âlâ olma halini sağlamak için sanat terapisine başvurabildiklerini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Sanat terapisini kişinin his ve niyetlerini söz etmenin sözel olmayan, sanatsal yaratım sürecinde terapötik ve hayatı zenginleştirmesi fikrine dayandırabiliriz. Sanat terapisinin maksadı birinci başta ruhsal rahatsızlığı olan bireylerdir. Sonrasında bu terapinin popülasyonu çocuklar, ergenler, yaşlılar, öğrenme ve ahenk zorluğu yaşayan bireyler, otizm spektrum bozukluğu, istismar geçmişinin bulunması, kayıp yahut doğal afet yaşayanlar üzere günlük ömürde zahmetleri bulunan bireylere genişledi. Sanat terapisi, gerilimle yahut öz farkındalıkla gayret eden ve şahsî zorluklara yol açan baskıya sahip şahısları takviyeler. Günümüzde sanat terapisi yalnızca terapötik yaklaşım olarak değil tıpkı vakitte bireylerin yahut kümelerin potansiyellerini keşfedip kimi toplumsal sıkıntıları çözdüğü gelişimsel uygulama olarak ele alabilir. Bu noktada sanat terapi ile ergoterapinin özel ihtiyaçlı bireyleri desteklenmesinde ortak çalışmaları dikkat çekiyor.”

Terapide kukla kıymetli bir araç

Sanat terapisinde kullanılan araçlardan birinin de kuklalar olduğunu belirten ergoterapist İsa Kör, “Kukla sanat terapisinde metaforik bir sözdür. Ergoterapist görüşmelerinde sözel lisanı kullanmakta zahmet çeken çocuklarla çizim, kil kalıplama ve kolay yapma üzere yollarla etkileşim kurmak yalnızca terapist için değil çocuk içinde eğlenceli bir seçenektir. Bunun yanında direkt konuşmak yerine kukla kullanımı çocuğun konuşmadan daha az düşmanca ve tehdit edici niyetlerine kapılmasına dayanak olabilir.” tabirlerini kullandı.

Boyalar olumlu tesir yaratabiliyor

Sanat çalışmalarında kurşun kalem, boya kalemleri, kolaj gereçler, pullar, fırça, kil ve sulu, yağlı, pastel boyalar üzere gereçlerin kullanılabildiğini belirten ergoterapist İsa Kör, “Malzemelerin kullanımına bağlı olarak içeride oluşturulmaya çalışılan ahenk kişinin dışa vurumu olarak söz edilebilir. Boyaların ayrıyeten travmatik olaylardan sonra uzun vadeli hafızada olumlu tesiriyle ilgili yapılan çalışmalar mevcut. Bilhassa akışkan yapıdaki boyaların bireyde gevşeme ve meditatif tecrübeleri teşvik ettiği gözlemlendi. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarla çalışmalar yaparken kullanılan boyalar ve kilin çocuğun öz düzenleme, kendini denetimde tutma, planlama üzere yürütücü fonksiyonlarını geliştirmede kıymetli tesirleri olduğu tespit edildi. Ergoterapistin sanat çalışmalarına yer vermesi bireyin vakti verimli, manalı ve kıymetli kullanmasına imkan sağlayabilir.” diye konuştu.

Özellikle pediatri alanında çalışıyorlar

Ergoterapist İsa Kör, Sanat terapisi ile ergoterapiyi birlikte ele alırken farklı noktalara odaklandıklarını unutmamak gerektiğini vurguladı ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Ergoterapist bireyin sanat çalışması esnasında kaçınabileceği, dokunmak istemeyeceği, ağzına alabileceği ve kendisine tehlike yaratabilecek noktaları evvelden saptayabilir. Bireyin hangi alanında bir marifet eksikliği varsa ona nazaran farklı sanatsal çalışmaları uygulamayı tercih edebilir. Ergoterapistler ülkemizde bilhassa pediatri alanında çalışmalar yapıyorlar. Burada son periyotta çocuklarda gözlemlenen otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme zahmeti, down sendromu, serebral palsi üzere dezavantajlı kümelere çokça rastlanıyor. Ergoterapist her bireyi kendi ilgi alanına ve ferdî özelliklerine nazaran ele alacağı için sanatsal çalışmasını öğrenme zahmeti bulunan iki farklı bireyde farklı uygulamalara gidilebilir. Bu yüzden ergoterapistler dezavantajlı kümede makul bir sanat gerecini kullanmayı uygun bulmayabilir. Her kümesi kendi içinde değerlendirmenin yanında bireye özel yaklaşımı hedefleyerek şahsa özel yaklaşım benimsiyorlar. Fakat burada sanatsal çalışmanın yapıldığı ortamdaki toplumsal münasebetlerdeki etkileşiminin değerini atlamamak gerekiyor. Küme çalışmalarında sanatsal çalışmalarla ortak etkileşime giren bireylerin toplumsal hünerlerinde gelişimler görülebiliyor.”

Aktivite iştirakini artırmayı amaçlıyorlar

Ergoterapistlerin psikiyatrik bozukluğu bulunan bireylerde sanatsal çalışmaları kullanmasındaki asıl maksatlardan birisinin kişinin kendini yeterli hissetmesinin yanında aktivite iştirakini artırmak istemesi olduğunu belirten ergoterapist İsa Kör, “Psikiyatrik bozukluklarda günlük rutinlerde azalmalar görülebiliyor. Bireyler plan yapma, tertip, aktiviteyi başlatma, sürdürme ve bitirme üzere noktalarda sorunlarla karşılaşılabiliyorlar. Burada günlük hayattaki aktivelerin çeşitliliğin artırılması hedefleniyor. Örneğin fotoğraf, kil, dans, müzik hepsi kendi içinde ayrıyeten farklı noktalara dayanak sağlıyor. Ergoterapist ise bireyin yatkın olduğu noktada aktivitelere sanatsal çalışmaları dahil ederek çalışmalarındaki etkileşimi destekleyebiliyor.” dedi.

Demans riskini düşürüyor

Geriatrik bireylerde hafıza ve dikkat üzere bilişsel hünerleri kuvvetlendirmek ve fizikî hareketliliği artırmak için sanat terapisine muhtaçlık duyulabildiğini söz eden ergoterapist İsa Kör, “Sanat, soyut düşünme, yargılama ve hafıza üzere çeşitli hünerleri kullanmayı gerektiriyor. Yaşlı bireylerde demans geliştirme riskinin daha düşük gözlemlenmesinde sanatın tesiri dikkat çekiyor. Sanat yoluyla bilişi kullanmak birçok rehabilitasyon hizmetinden yararlan yaşlı popülasyonda bağımsız fonksiyonlara dönüşebilir.” diye konuştu.

Ergoterapistler bireyin uygunluk haline odaklanıyor

Ergoterapist İsa Kör, ‘Ergoterapistler sanatı araç olarak kullanabilirken, görüşmelerinde yalnızca sanat terapisine yer vererek ilerlemezler’ dedi ve kelamlarını şöyle tamamladı:

“Müzik, fotoğraf, kil, dans çalışmaları görüşmelerinde olabilir fakat bireylerin bahsedilen alanlar üzerindeki gelişimlerine ve kendilerini sanatsal çalışmalarla söz ediş biçimine odaklanmaz. Ergoterapistin hedefi kişinin günlük hayatındaki aktiviteleri çeşitlendirmek, geliştirmek ve değiştirmektir. Bunları yaparken bireyin uygunluk haline odaklanır. Kişinin kaybolan yetilerine nazaran aktiviteler belirleyerek kişinin marifetlerini geliştirmeyi, eski haline getirmeyi ve kayıpları önlemeyi amaçlayarak bireyin hayatını dayanaklar.”

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı