Türk ve yabancı uzmanlar Hatay’da yıkık ve hasarlı binaları inceledi

İstanbul Teknik Üniversitesi ve Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesinden (BME) uzmanlar, “asrın felaketi” olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen Hatay’da yıkık ve hasarlı binaları inceledi.

Akdeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerindeki 10 ili etkileyen zelzelelerin akabinde İTÜ ve BME bölgede çalışma başlattı. Gruplar, yıkılan ve ziyan gören binaları gezerek incelemelerde bulundu.

İTÜ İnşaat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Dabanlı, AA muhabirine, Budapeşte Teknoloji ve İktisat Üniversitesinden uzmanlarla sarsıntı bölgesine gelerek incelemelerde bulunduklarını söyledi.

Dabanlı, yaptıkları birinci incelemelerde Hatay’da binaların bir kısmının büsbütün çökmüş durumda olduğunu belirterek, “Çoğu bina ayakta ancak ayakta kalanların da bir kısmı gözle görünür halde hasar almış. Ayrıntılı incelemeden sonra bu binaların ne kadar hasar aldığı tam ortaya çıkacak.” diye konuştu.

İnşaat mühendisliğinde bina tasarımı hakkında bilgi veren Dabanlı, şöyle devam etti:

“‘Haberli göçme’ denilen, bina hasar alsın ancak büsbütün göçmesin, gerekirse canlı olarak çıkmak mümkün olsun diye tasarım yapılır. Bu bakımdan bu türlü bir zelzeleye maruz kalan binaların hasarlı olması beklenilen bir durumdur lakin büsbütün göçmesi bizim için beklenen bir durum değil. Hatay’da hem 1999 öncesinde yapılmış olduğunu iddia ettiğimiz hem de daha yeni tarihte yapılan binaların da yıkıldığını görüyoruz. Bina büsbütün göçmüşse bunların bir kısmının 1999’dan evvel yapıldığı aşikâr zira içerisinde halk ortasında ‘düz demir’ olarak bilinen çelik kullanılmış. Bunun yanında birtakım binalar da yeni, son standartlara uygun yapılmış, çelikleri standartlara uygun. Bu çeşit binaların göçme düzenekleri tek tek incelendikten sonra kesin kanaat oluşur. Biz şu anda teknik olarak, bir uzman olarak burada müşahede yapıyoruz.”

“Her sokakta neredeyse birden fazla göçen bina var”

Doç. Dr. Dabanlı, 1999 yılından evvel inşa edilen binalarda “dere kumu” ya da “deniz kumu”ndan üretilmiş beton görülebildiğini, bu tıp binaların betonlarında agrega olarak kırma taş kullanılmadığının altını çizerek, dereden, denizden alınan kumların binalarda kullanılmasının bilinen bir durum olduğunu lisana getirdi.

Dabanlı, 1999 yılından evvel yapılmış binalarda kırma taşlı beton bulmanın sıkıntı olduğuna işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Eski Hatay bölgesinde, burada binalar daha eski üzere görünüyor. Bunların birden fazla genelde düz demir, aderansı düşük demir. Genelde de sokaklara baktığımızda bu türlü bina enkazları gördük. Merkezde gezdiğimiz her sokakta neredeyse birden fazla göçen bina var. Genellemek sıkıntı lakin inceleyebildiğimiz alanlardan hareketle Hatay’da yüzde 20-25 oranında göçen bina vardır diye düşünüyorum. Ayakta kalan büsbütün göçmemiş binaların da yüzde 20 ile 30 ortasında ağır hasarlı olabileceğini düşünüyoruz. Geri kalan binalar da orta ve az hasarlı ya da hasarsızdır. Kimi binalar da hiç hasar almamış görünüyor.”

“Zemin şartlarının âlâ olmadığı bölgelerde sarsıntının yıkıcı tesiri sürpriz değil”

İTÜ Jeofizik Mühendisliği Kısmı Araştırma Vazifelisi Ceyhun Erman da bölgede 2 gündür incelemede bulunduklarını, “Hatay için uygun bir şey söylemenin mümkün olmadığını” söyledi.

Erman, “Hatay’da önemli sayıda bina yıkılmış durumda, ayakta kalanların durumları da çok yeterli değil.” dedi.

Fayın bölgeyi etkilemesinin olağan olduğunu lisana getiren Erman, “Kahramanmaraş Nurdağı merkezli bu sarsıntının oluşturduğu yüzey kırığı neredeyse bu bölgeye kadar uzanıyor diyebiliriz. Yer parametrelerinin bu bölgede çok âlâ olduğunu söyleyemeyeceğiz. Bir ova üzerine şurası bir yerleşim. O yüzden 7,8 büyüklüğündeki bu büyük zelzelenin, yer şartlarının uygun olmadığı bölgelerde bu derece şiddetli ve yıkıcı tesirler doğurması sürpriz değil. Dağ kısmının olduğu yerlerde yıkım daha az.” tabirlerini kullandı.