Uzman Psikolog, Sınav Kaygısı İçin Önerilerde Bulundu

Sınav korkusunu yenmek için tekliflerde bulunan Uzman Klinik Psikolog Kübra Bozkurt, “Ebeveynlerin çocuklarına empatik ve anlayışlı davranması, itimat aşılaması, muvaffakiyet seviyesi ve imtihan sonucu ne olursa olsun gayretlerini takdir etmeleri çok değerli. İmtihan derdini yönetebilirsiniz. İmtihan tasası ve korkusunu ağır yaşayan çocuklarda aileden ve gerekirse bir uzmandan takviye alınması önemlidir” dedi.

Sınav telaşının, imtihan vakitlerinde ortaya çıkan ağır ıstırap ve tasaya neden olan ruhsal bir durum olarak tanımlandığını ve birden fazla insanın yaşayabileceğini belirten Medicana Sıhhat Kümesi Çamlıca Hastanesi Klinik Psikoloji Uzmanı Klinik Psikolog Kübra Bozkurt, “Aslında, olağan düzeyde yaşanan korku kişiyi korur ve sağlıklı bir histir. Bireyleri ruhsal ve fizyolojik olarak uyanık meblağ ve daha düzgün iş çıkarmak için yardımcı olur. Lakin dert ve endişenin çok seviyede yaşanması kişinin günlük yaşantısını olumsuz etkileyerek performansının da azalmasına ve bozulmasına neden olur” diye konuştu.

Klinik Psikolog Bozkurt, “Girmemiz gereken bir imtihanda çalışmamız gereken hususlar evvelce muhakkak olur” diyerek, “Konu gereçlerini hazırlar, çalışır ve imtihana gireriz. Mevzuya tümüyle hakim olsak da korku ve heyecan hissetmemiz kaçınılmazdır zira bilinmeyen, şimdi görülmemiş sorular gerilimimizi arttırır. İmtihan kağıdı önümüze geldikten sonra ve biz soruları çözmeye başladıktan sonra telaşımız hafiflemeye başlar ve biz imtihanın üstesinden muvaffakiyetle geliriz” tabirini kullandı.

SINAVA HAZIRLANIRKEN YAŞANAN KAYGI

Klinik Psikolog Bozkurt, imtihan derdinin imtihan muvaffakiyetinin önüne geçtiği durumların farklı olduğuna dikkati çekerek, kelamlarına şöyle devam etti:

“Sınavdaki mevzulara çalışırken en tesirli sistemleri kullanarak bahse hakim olmaya çalışırız, imtihan anında da ezberlediğimiz bilgiyi hafızadan çekip kağıda dökeriz. İngilizce literatürdeki karşılığı ‘retrieval of memory’ olan bu bilişsel süreç, sorunun hakikat karşılığına ulaşmak için kodlanmış bilgiyi almamızı sağlar. Fakat kimi bireyler için daha kolay yerine oturabilecek bu kodlama süreci, imtihan tasası taşıyan bireylerde zorlaşır. Kodlamayı kolaylaştırmak için çalışılması gereken mevzuyu kesimlere böleriz ve küçük, kolay adımlarla işe başlarız. İmtihan tasası olan öğrenciler ise çalışılması gereken mevzuyu kesimlere bölmekte zorlanır, kolay ve sıkıntı adımlar ortasındaki farkı anlayamaz. Bu nedenle de mevzuyu bir anda bitirmeye çalışır fakat kodlama başarılı bir biçimde gerçekleşmez. Mevzuya çalışmak için saatler harcasa da bu bahsin ‘anlaşıldığı’ manasına gelmez. Anlanmayan bahisten imtihanda çıkan soru da çözülemez. Buraya kadar olan kısım imtihan derdi yaşayan öğrencinin imtihan öncesinde yaşadığı süreçlerdir. Bahislere çalışmak için verimsiz saatler harcanır fakat öğrenci kendini hazırlıksız hissetmeye devam eder. Bu problemle baş etmek için yapılması gereken iş kolaydır. Şayet tasanız ders planlaması yapmanıza pürüz oluyorsa okul hocalarınızdan bu bahiste yardım alabilirsiniz. Uzun yılların deneyimi ve bilgisiyle, hocalarınızla küçük ve kolay adımlarla hususların üzerinden nasıl gelebileceğinizi planlayabilirsiniz ve elbette, muvaffakiyet için programa sadık kalmalısınız.”

SINAV ANINDA OLUŞABİLECEK KAYGI

Sınav anında hissedilen telaşın biraz daha farklı olduğunu savunan Bozkurt, “Burada korkunun oluşturduğu fizikî belirtiler de başlar. Bu belirtiler imtihan öncesinde de mevcuttur fakat bu belirtilerle baş etmek öğrenilmediyse, imtihan anında artış gösterirler. İmtihan hususları kâfi bir biçimde çalışılmış olsun diyelim. Şayet hissedilen telaş ve heyecan öğrencinin baş edemediği bir seviyeye geldiyse sırasıyla belirli bilişsel süreçler yaşanır. Öğrenci hissettiği korkudan dolayı gördüğü birinci soruya kâfi dikkati veremez, kodladığı bilgiyi hafızasından çekip alamaz. Sorunun yanıtını hatırlayamadıkça derdi artar ve soruda daha fazla vakit kaybeder. Bu sırada aşikâr fizikî belirtiler baş gösterir. Kalp çarpıntısı, el ve ayaklarda titreme, süratli nefes alıp verme, terleme, sıcak/soğuk basması, sersemlik hissi üzere belirtiler derde eşlik eder ve gerilimi yükseltir. Bu noktada imtihan sorularını süratli bir halde gözden geçirmekte yarar var, güç sorular olabileceği üzere kolay sorular da vardır. Kolay soruları çözdükçe tasanız hafifleyecek ve özgüveniniz artacaktır. Siz gevşedikçe dikkat düzeyiniz yükselecek ve imtihan başlangıcında çözemediğiniz sorulara dönüp cevaplayabileceksiniz. Pandemi, zelzele derken hayat nizamımız radikal bir halde değişti. Ülkemizde uzun bir mühlet uzaktan eğitime yapıldı; yakın vakitte yaşadığımız sarsıntı ise birçok vilayette eğitimde önemli olumsuzluk yarattı. Bu nedenle hepimiz üzere imtihana girecek öğrencilerimizde çok etkilendi” değerlendirmesinde bulundu.

KAYGIYI YÖNETMEK İÇİN ÖNERİLER

Sınav öncesi doğal oluşabilecek telaş için neler yapabileceğini de aktaran Klinik Psikolog Bozkurt, konuşmasını şu sözlerle tamamladı:

“Sınava girecek öğrencilerin imtihan mühletini aktif kullanmak, hangi kısım ve sorulardan başlayacağını belirlemek, karşılık kağıdında kaydırma yapmamak üzere durumlar için uygun teknikler belirlenmeli ve sakinlikle yönetilmelidir. Birçok formül elbette var ama kendinize en uygun olanı tercih etmelisiniz.

Sınavda rahat kıyafetler tercih edilmelidir. Rahatsız eden, dar gelen kıyafetlerden kaçınılmalı, üst üste giyinilmemelidir.

Su tüketimi ve tuvalet muhtaçlığı planlanmalıdır.

Son bir haftayı gerilimden, olumsuz haberlerden, vücut ve ruhu yoracak aktivitelerden uzak; sakin ve huzurlu geçirmek değerlidir. İmtihandan evvelki gün kendilerini düzgün hissettirecek hoş hayaller kurulabilir, gevşeme ve nefes idmanları yapılabilir.

Sınavdan evvelki gün ve gece artık rahatlamaya yönelik aktiviteler tercih edilmelidir.

Mutlaka düzgün ve kaliteli bir uyku uyunmalıdır.

Akşam yemeğinde ve imtihan sabahı kahvaltıda hafif ve sindirimi sistemi rahatsızlığı yaratmayacak besinler tercih edilmelidir.

Mümkünse toplumsal medyadan uzak kalınmalı, yürüyüş yapıp aile ve sevdiklerinizle toplumsal ortamda bir ortaya gelinmelidir.

Sınav başlamadan özgüvenli bir duruş ile birkaç sefer derin bir nefes alıp yavaşça verilebilir. İmtihan esnasında yanıtlayabileceği kıymetli sorulardan başlamalı, bilemediği sorulara takılıp kalmadan atlayıp sonra tekrar dönmeli, dikkatinin dağılması halinde bunun olağan olduğunu fakat sonrasında dikkatini tekrar toplayabileceğini düşünmeli ayrıyeten dikkat artırma teknikleri süratlice uygulanabilmelidir.

Kaygının çok arttığı vakitlerde bunu azaltmaya yönelik süratlice gevşeme antrenmanı, denetimli nefes alıştırması yapılabilir.

Sınav derdi ile obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öğrenme zahmeti, depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal anksiyete bozukluğu üzere teşhisler da mevcut olabilir. Bu nedenle uzman takviyesine başvurulması ehemmiyet arz etmektedir.”